De school en leerlingen met gedragsproblemen - Onderwijsraad

Bij een kwart tot de helft van de voorzieningen zijn volgens de Inspectie verbeteringen nodig
in de beleidsvorming en op het gebied van kwaliteitszorg en sociale veiligheid. Daarnaast zijn
er op deze rebounds soms ernstigere problemen rond het cognitieve aanbod (aandacht voor
cognitief presteren) en is er moeizame samenwerking met de aanleverende scholen, een vaak
geringe afstemming van het didactisch handelen op individuele leerlingen en een gebrek aan
heldere criteria voor in- en terugstroom. Op meer dan de helft van de reboundvoorzieningen
is de ontwikkeling van leerlingen op de korte en langere termijn nog niet in kaart gebracht en
zijn er problemen met het realiseren van voldoende onderwijstijd.
Op de rails en Herstart
Het plan van aanpak voor de reboundvoorzieningen kondigde onder de noemer Op de rails
ook duizend extra zmok-plaatsen (zeer moeilijk opvoedbare kinderen) aan in cluster vier van
het speciaal onderwijs. De gedragsproblemen van de leerlingen die in aanmerking komen voor
Op de rails zijn omvangrijker en complexer dan die van de reboundleerlingen. Bij hen wordt
een stoornis vermoed. Tijdens dit programma volgt de leerling een cluster 4-lesprogramma en
vindt diagnostiek plaats. Zo hoeft een kind met ernstige gedragsproblemen niet te wachten
op een indicatie speciaal onderwijs voordat het geholpen kan worden. De duur van het verblijf
is ook veel langer dan op de rebound (een jaar). Op-de-railsplaatsen vallen onder verantwoordelijkheid
van het speciaal onderwijs en niet van het samenwerkingsverband.
Herstart richt zich op leerlingen die de school al hebben verlaten en ten minste vier weken
thuiszitten (en dus niet in aanmerking komen voor reboundvoorzieningen omdat daar de
school de verantwoordelijkheid heeft). Ook dit programma wordt door het speciaal onderwijs
uitgevoerd. Het programma (van dertien weken) is erop gericht te bepalen welke school het
beste past bij de thuiszitter en hem of haar weer te laten wennen aan het ritme en de regelmaat
van het schoolgaan. 138
Plusvoorziening
De WRR geeft in zijn rapport Vertrouwen in de school (2009) een nieuwe naam aan de groep jongeren
die te kampen hebben met meervoudige problemen: het zou gaan om ‘overbelaste jongeren’.
De WRR doelt hiermee op de bekende groep jongeren die op meerdere leefgebieden
problemen hebben en daardoor een grote kans hebben op maatschappelijke uitval. Voor deze
groep moet iets gedaan worden, zo is de gedachte, en wellicht is een ‘plusvoorziening’ nodig.
In een reactie heeft het kabinet aangegeven dat deze jongeren meer structuur en verbondenheid
moet worden geboden. Daarom is nu een tijdelijke subsidieregeling ingegaan met als
doel te stimuleren dat er voorzieningen komen die deze jongeren opvangen. De plusvoorziening
is omschreven (in de subsidiebeschrijving) als een combinatieprogramma van in elk geval
onderwijs met zorg en hulpverlening en waar nodig ook arbeidstoelating. Om aan te sluiten
bij de verschillende stadia waarin plusvoorzieningen zich bevinden mag de subsidie besteed
worden aan het opzetten van nieuwe plusvoorzieningen of aan het uitbouwen van bestaande
plusvoorzieningen. De regeling is voor vmbo en mbo; havo/vwo-jongeren mogen eraan deelnemen
maar de bekostigingsgrondslag is (net als bij de rebound) daar niet op gebaseerd. Voor
15 oktober 2009 moet de eerste aanvraag voor de plusvoorziening binnen zijn, voor maart 2010
moet een plan van aanpak volgen. In totaal is ongeveer 60 miljoen beschikbaar voor twee jaar.
Doel van deze tijdelijke regeling is ‘het aanjagen van het ontstaan van plusvoorzieningen’. Na
afloop van het project moet gezorgd worden voor structurele borging en financiering vanuit
gemeenten. 139
138 http://www.wecraad.nl/index.php?pid=13
139 Bron: Nederlands Jeugdinstituut, z.j.;; http://www.voortijdigschoolverlaten.nl/userfiles/file/regelingplusvoorziening.pdf
68 Onderwijsraad, februari 2010