De school en leerlingen met gedragsproblemen - Onderwijsraad

gen om het gedrag zo nodig af te remmen). Ten tweede is de mate van waargenomen controle
van belang. Wanneer een kind in de vroege kindertijd situaties meemaakt waarbij het een
positief gevoel van controle ervaart, ontwikkelt het een geneigdheid om toekomstige situaties
te interpreteren als controleerbaar. Verschillende opvoedboeken die de afgelopen jaren in de
Verenigde Staten en Canada zijn verschenen, wijzen op de mogelijke negatieve invloed van
‘hyperactieve, overbeschermende ouders’. Bedoeld worden ouders die zich (te) veel inspanningen
getroosten om voor hun kind zo veel mogelijk moeilijke situaties of problemen te voorkomen.
Doordat alle mogelijke moeilijke situaties vermeden worden, leren deze kinderen niet
om daarmee om te gaan. De auteurs houden dan ook een pleidooi voor wat zij ‘slow parenting’
noemen. 60
Kinderen die thuis geconfronteerd worden met veel agressie en voor wie weinig belangstelling
wordt getoond, zullen eerder gaan pesten, zeker als ze ook niet door hun vrienden gestopt worden.
De school kan een beschermende factor zijn door duidelijke regels op te stellen, een individuele
benadering te hanteren, en een respectvolle sfeer te creëren.
2.5 Discussie rond opvoeding, ontwikkeling en gedragsproblemen
Steeds meer leraren, ouders en burgers geven desgevraagd aan dat gedragsproblemen in hun
waarneming toenemen en dat zij moeite hebben hiermee om te gaan. 61 Daarnaast is de afgelopen
decennia het aantal diagnoses van gedragsstoornissen sterk toegenomen en is het medicijngebruik
onder kinderen met een gedragsstoornis sterk toegenomen. 62 Het is dan ook niet
verwonderlijk dat er heftige maatschappelijke debatten zijn over thema's rondom de ontwikkeling
en opvoeding van kinderen en jongeren. Hierbij gaat het om de oorzaken en de aanpak
van de (waargenomen) gedragsproblemen. Verschillende zaken lopen in dit debat door elkaar,
hieronder worden ze toegelicht.
Afname tolerantie ten aanzien van jeugd
Een deel van de discussie heeft betrekking op de veronderstelde toename van gedragsproblemen.
Is daar echt sprake van of is het vooral zo dat de tolerantie ten aanzien van (extreem
of afwijkend) kindgedrag afneemt? Het is in elk geval aannemelijk dat dit een deel van de verklaring
is voor de toegenomen nadruk op gedragsproblemen. Gedrag dat voorheen werd
gezien als horend bij het jong zijn (lawaai op schoolpleinen, driftbuien van peuters, vechtpartijen
en rondhangen van jongeren) is anno 2009 al snel een probleem of zorgt zelfs voor ‘maatschappelijke
overlast’. Diverse auteurs signaleren bovendien dat regelovertredend gedrag van
kinderen eerder en vaker omschreven en benaderd wordt als crimineel gedrag met alle gevolgen
van dien. 63
60 Een voorbeeld is Under pressure van Carl Honoré (2008) . Er is enigszins discussie over de vraag of dergelijke ouders ook in Nederland
in toenemende mate voorkomen, zie bv. http://www.mandypijl.nl/artikelen/zijn-ouders-nou-echt-hyper-geworden.pdf
61 Goei & Kleijnen, 2009; TNS NIPO, 2008.
62 In 1999 schreven artsen 132.000 keer een recept uit voor ritalin, in 2008 502.000 keer. Ook antipsychotica werden in 2008 drie keer vaker
voorgeschreven dan tien jaar terug. Het ging om 131.000 recepten aan totaal ongeveer 33.000 kinderen. Deze toename betekent niet
dat er plotseling 33.000 psychotische kinderen zijn, maar komt omdat bleek dat een lage dosering rustgevend werkt voor angstige of
agressieve autistische kinderen.
63 Hermanns, 2009.
36 Onderwijsraad, februari 2010