Gebiedskatern Utrechtse Heuvelrug - Provincie Utrecht

36
3.2 ONTGONNEN LAND
Het ingrijpen van de mens in het landschap
en het ontstaan van nederzettingen begint
met de landbouw. Daartoe moesten de woeste
gronden van de Heuvelrug worden ontgonnen
en in cultuur worden gebracht. De oudste
ontginningssporen dateren uit de prehistorie.
Het huidige nederzettingspatroon is gebaseerd
op de engdorpen, die rond de achtste eeuw
ontstonden. De ontginning van de laaggelegen
veengronden aan de voet van de Heuvelrug
de woeste heidevelden beplant met bos,
aanvankelijk door particulieren, later vooral
door de staat. Een bijzondere ontginningsvorm
die veel sporen heeft achtergelaten was de
tabaksteelt op de zuidflank van de Heuvelrug.
De laatste jaren ligt het accent vooral op
natuurontwikkeling.
PREHISTORIE: VROEGSTE BEWONING
Op de Heuvelrug zijn de oudste sporen van
menselijke bewoning in ons land aangetroffen.
De stenen vuistbijlen van 200.000 jaar oud
dateren uit de tijd dat de stuwwallen nog
niet waren gevormd. De vondsten kwamen
tevoorschijn in de groeve Kwintelooyen en
zaten in rivierafzettingen die door het ijs
waren opgestuwd. Na de laatste ijstijd -
vanaf zo’n 10.000 jaar geleden - sloegen
jagers en verzamelaars op de Heuvelrug hun
kampementen op. Op de hoge gronden zaten
ze veilig en droog. In het loofwoud dat toen
de Heuvelrug bedekte en de omringende
moerassige laagten was genoeg voedsel te
vinden. Vuursteen om gereedschappen van
te maken was er in overvloed. Veel van dit
prehistorische gereedschap is dan ook op de
hogere zandgronden aangetroffen.
KWALITEITSGIDS UTRECHTSE LANDSCHAPPEN - UTRECHTSE HEUVELRUG
Hoogtepunten:
Heuvelrug.
deel van de Heuvelrug.
middeleeuwse nederzettingen langs de
zuidflank en de losse toppen.
aansluiting op de dorpen.
schaapsdriften, als resultaten van de
potstalcultuur.
daaruit spoorbundels de Heuvelrug over.
Grafheuvel Lage
Vuursche
Grafheuvel
Prattenburg