Gebiedskatern Utrechtse Heuvelrug - Provincie Utrecht

Landgoed Einde Gooi
aan de Floris V weg
te Hollandse Rading
KWALITEITSGIDS UTRECHTSE LANDSCHAPPEN - UTRECHTSE HEUVELRUG 61
WATERLINIELANDSCHAP: NAARDEN EN
GREBBEBERG
In de zeventiende eeuw kreeg de verdediging
van Holland een grootschaliger karakter. Dit
gebeurde in de vorm van een ‘doorlopende
verdedigingslinie’, bestaande uit inundeerbare
gebieden, ondersteund door een snoer
van vestingsteden. Op de Heuvelrug zelf
waren geen militaire activiteiten, alleen op
de ontmoetingspunten van Heuvelrug met
de Hollandse Waterlinie (bij Naarden) en de
Grebbelinie (Grebbeberg).
Naarden vormde de noordelijke afsluiting
van de Hollandse Waterlinie. Het moest de
doorgang van de Heuvelrug naar Amsterdam
bewaken. Eind zeventiende eeuw kreeg de
stad moderne vestingwerken, die nog geheel
intact zijn. Om een vrij schootsveld te hebben
en inundaties mogelijk te maken werd rond
Naarden zand afgegraven. In de achttiende
en negentiende eeuw werden de stellingen
rond Naarden stelselmatig uitgebreid met
een fort, extra batterijen en andere aarden
werken. In de twintigste eeuw gebeurde
dat met loopgraafsystemen en betonnen
kazematten en groepsschuilplaatsen. Na de
Tweede Wereldoorlog werd de Nieuwe Hollandse
Waterlinie opgeheven en verloor Naarden zijn
vestingstatus.
Aan de voet van de Grebbeberg lag de
inlaatsluis voor de inundaties van de Grebbelinie,
die uiteraard goed bewaakt moest worden. In
1957 is de sluis vervangen door een duiker.
Vanaf de Grebbeberg zijn nog duidelijk de
aarden werken te zien uit verschillende perioden,
aangelegd om de sluis en het Rijn-acces te
verdedigen. De linie liep aan de overzijde van de
Nederrijn door in het rivierengebied.
Grebbelinie bastions
GREBBEBERG
In 1939 wees het Nederlandse opperbevel
op de valreep de Grebbelinie aan als
hoofdweerstandslijn. Op de Grebbeberg
en aan de voet van de Heuvelrug werden
langs het nieuwe Valleikanaal zo snel
mogelijk stellingen en extra betonnen
verdedigingswerken ingericht. Tijdens de
gevechten aan het begin van de oorlog
wisten de Nederlanders enkele dagen
stand te houden tegen de oppermachtige
Duitsers. Er vielen veel slachtoffers. Deze