Gebiedskatern Utrechtse Heuvelrug - Provincie Utrecht

Sanatorium te Zeist
KWALITEITSGIDS UTRECHTSE LANDSCHAPPEN - UTRECHTSE HEUVELRUG 55
Met een groeiend besef dat een natuurlijke
omgeving weldadig was voor lichaam en geest,
en enige toename van welvaart en vrije tijd,
stegen de bezoekersaantallen. Recreatie en
toerisme kregen na 1880 een steeds grotere
betekenis. Overal op de Heuvelrug verschenen
hotels, pensions en uitspanningen en later ook
kampeerterreinen en vakantiekolonies. Het
reliëf wekte associaties met het buitenland, wat
in talloze toponiemen als ‘Klein Zwitserland’
terugkeerde. Bij de bouw van hotels en
pensions was de chaletstijl erg populair. Om
de bezoekers te vermaken werden plantsoenen
aangelegd, hertenkampen en dierenparken
ingericht, bosbaden geopend, uitkijktorens
opgericht, wandelroutes en fietspaden
bewegwijzerd. Het was de bloeitijd voor lokale
verfraaiingscommissies en de Verenigingen voor
Vreemdelingenverkeer (VVV’s).
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het toerisme
een heel ander karakter. De traditionele hotels
en pensions verdwenen. Recreatieterreinen,
caravan- en bungalowparken kwamen ervoor in
de plaats.
GEZONDHEIDSZORG EN BEZINNING
De verbeterde bereikbaarheid, veranderende
inzichten over welzijn en gezondheid en de
beschikbaarheid van goedkope bouwgrond,
waren de belangrijkste factoren voor
instellingen voor zorg en welzijn om zich op
de Heuvelrug te vestigen. Herstellingsoorden
voor lichaam en geest, verdeeld naar doelgroep
en gezindte, streken in de Heuvelrug neer
in de overtuiging dat de zuivere lucht,
de rust en de natuurlijke omgeving een
gunstige uitwerking zouden hebben op het
herstelproces. Sanatoria, gezondheidskolonies,
Rooms-Katholieke kerk Dijnselburg te Zeist
DEN DOLDER
Door de betere ontsluiting van de Heuvelrug
ontstonden ook nieuwe nederzettingen.
Zo werd op de ongerepte heide aan de
spoorlijn Utrecht-Amersfoort de nieuwe
nederzetting Den Dolder gesticht.
Zeepfabrikant Pleines kocht hier een stuk
grond aan van Ewijckshoeve om er zijn
zeepfabriek De Duif te stichten met een
klein arbeidersdorp ten noorden van de
spoorlijn. Een ander stuk heide, dat ooit
deel uitmaakte van Ewijckshoeve, werd in
1905 gekocht door de Utrechtse Willem
Arntzstichting. Deze liet hier een complex
verrijzen met een boerderij en verschillende
paviljoens en personeelswoningen voor
lijders aan krankzinnigheid, die hier middels
arbeidstherapie ‘te midden van rust en
schoonheid der natuur’ een betere kans op
genezing zouden hebben.