Gebiedskatern Utrechtse Heuvelrug - Provincie Utrecht

88
6.4 SAMENHANG
De deelgebieden van de Heuvelrug vormen
vooral door het bos en reliëf een samenhangend
geheel. Het aaneengesloten bosgebied is als het
ware een uitgestrekt bostapijt met een rafelige
rand dat uitgespreid ligt over een glooiende
rug, opduikend uit een omringend laagland.
Binnen dit totaalbeeld zijn duidelijk verschillende
gebieden te onderscheiden. De vorm van de
rug (een kam van toppen, verspreid liggende
heuvels, een glooiend plateau) en de oriëntatie
van de randen hebben aanleiding gegeven voor
verschillende ruimtelijke ontwikkelingen van het
landschap.
In abstractie zijn zowel de Heuvelrug als geheel,
als de deelgebieden duidelijk herkenbaar. Een
exacte begrenzing van de deelgebieden is
echter niet mogelijk. Op de kaart lijken bos
en reliëf samen een duidelijke begrenzing te
vormen. In het veld is de beleving van deze
‘rand’ echter rafelig en gaat de Heuvelrug
geleidelijk over in de omliggende landschappen.
De omliggende landschappen kleuren de
verschillende randen van de Heuvelrug.
De deelgebieden binnen de Heuvelrug lopen
eveneens geleidelijk in elkaar over. Ruimtelijke
kenmerken als bos, open ruimten, beplante
wegen, hoogteverschillen en voorname
bebouwing zijn in alle deelgebieden aanwezig.
Andere kenmerkende elementen komen in
meerdere deelgebieden voor of slechts in een
deel van een deelgebied. Geen enkel ruimtelijk
element is uniek voor een geheel deelgebied.
De deelgebieden onderscheiden zich van elkaar
door een geleidelijk veranderende mix van
kenmerken. Ook hun ruimtelijke uitwerking, in
grootte, gebruik en verschijningsvorm, verandert
KWALITEITSGIDS UTRECHTSE LANDSCHAPPEN - UTRECHTSE HEUVELRUG
geleidelijk. Niet alle elementen uit de mix
veranderen bovendien gelijktijdig. Dit betekent
dat je niet direct doorhebt waar je van het ene
deelgebied in het andere komt. Door dit verloop
tussen de deelgebieden zijn ze niet los van
elkaar te zien. Ze vormen samen het beeld van
de Utrechtse Heuvelrug.
Samenhang tussen de deelgebieden zit
voor een belangrijk deel in het landgebruik
en de ontwikkeling daarvan door de eeuwen
heen. Kenmerkend voor de Heuvelrug is dat
eeuwenlang ver uit elkaar gelegen gebieden een
sterke samenhang hadden in gebruik. Dorpen
op de overgang van hoog en droog naar laag
en nat vormden de spil in dit gebruikssysteem,
met akkers in hun nabijheid, hoger gelegen
heidevelden voor plaggen en begrazing door
schapen en lager gelegen graslanden voor
hooi en koeien. Deze gebieden konden ver uit
elkaar liggen. Dit agrarisch systeem is echter
verdwenen. Enerzijds heeft dit geleid tot massale
robuuste eenheid: bostapijt op de stuwwalrug
landgebruik is gekoppeld aan het reliëf
omringende landschappen kleuren de flanken