Gebiedskatern Utrechtse Heuvelrug - Provincie Utrecht

44
later ook op grote schaal door de staat. Na
het opheffen van de marke-organisaties
door de Markewet in 1886 kwamen in heel
Nederland grote heideoppervlakten vrij. Om
deze te ontginnen en geschikt te maken voor
de houtproductie (o.a. voor de Staatsmijnen)
werd in 1899 Staatsbosbeheer opgericht.
Op de Heuvelrug werden de laatste grote
heideoppervlakten in de twintiger en dertiger
jaren van de vorige eeuw als werkverschaffing
beplant met eenzijdige productiebossen.
Grootschalige en eenvormige productiebossen
met lange rechte ontsluitingslanen waren het
gevolg, onder meer op de Elsterberg.
NATUURONTWIKKELING
Tijdens de grote bosontginningen van de
negentiende en twintigste eeuw werden de
laatste woeste gronden grotendeels in cultuur
gebracht. Een aantal gebieden ontsnapten aan
dit proces. Dankzij de goed georganiseerde
marke-organisaties van Leusden en ‘t Gooi
bleven hier nog lang grote heidegebieden
bestaan. Grote delen hiervan werden later niet
bebouwd of bebost omdat ze een militaire
functie kregen (Leusderhei) of al vroeg als
natuurgebied werden aangekocht, zoals in ‘t
Gooi vanaf 1925.
Eind negentiende eeuw trokken schilders naar ‘t
Gooi om het ongerepte landschap op doek vast
te leggen, en stichtte Frederik van Eeden er zijn
kolonie Walden bij Bussum. De waardering voor
het landschap leidde ook al vroeg tot initiatieven
om natuur en landschap te beschermen. De
Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten
(1905) en de Stichting Gooise Natuurreservaten
(1932) hebben op de Heuvelrug hun oorsprong.
Natuurorganisaties slaagden erin veel terrein op
KWALITEITSGIDS UTRECHTSE LANDSCHAPPEN - UTRECHTSE HEUVELRUG
de Heuvelrug in bezit te krijgen.
In de meeste gebieden van de Heuvelrug
zijn de agrarische belangen sterk afgenomen
en steeds meer ondergeschikt gemaakt aan
natuurontwikkeling: cultuurbeleid is natuurbeleid
geworden.
Tegenwoordig zijn grote delen van de Heuvelrug
in bezit of onder beheer van organisaties
als het Utrechts Landschap en Landschap
Noord-Holland, Natuurmonumenten en
Staatsbosbeheer. Deze instellingen streven
ernaar herstel van natuurwaarden steeds meer te
combineren met behoud van cultuurhistorie en
(geleide) openstelling voor publiek.
Op nationaal niveau vormt de Heuvelrug
een belangrijke schakel in de Ecologische
Hoofdstructuur en probeert men losse
natuurgebieden weer met elkaar te verbinden
door aankoop van terreinen, aanleg van
ecoducten en beheerregelingen.
Leusderhei vanaf
Waterloo
Leusderhei 1907