Gebiedskatern Utrechtse Heuvelrug - Provincie Utrecht

Tabakschuren
Amerongen
KWALITEITSGIDS UTRECHTSE LANDSCHAPPEN - UTRECHTSE HEUVELRUG 43
Een deel van de enggronden werd voor de
tabaksverbouw bestemd. Behalve zonnewarmte
had de tabaksplant veel (schapen)mest nodig.
De meeste tabak werd verbouwd door boeren
op kleine percelen. In de tweede helft van de
negentiende eeuw werd voor grootschalige
verbouw bij Elst de tabaksplantage Willem
III aangelegd. De tabakscultuur heeft het
ondanks hevige buitenlandse concurrentie nog
tot ver in de twintigste eeuw uitgehouden. In
steden als Rhenen, Veenendaal, Amersfoort en
Wageningen ontstond dankzij de tabaksteelt op
de Heuvelrug een belangrijke sigarenindustrie.
Restanten van de plantage Willem III en
tientallen tabaksschuren en tabaksboerderijen
tussen Amerongen en Rhenen getuigen nog van
deze bijzondere vorm van landbouw.
BOSONTGINNINGEN
Door houtkap en overbeweiding waren de
oorspronkelijke loofbossen op de Heuvelrug
in de zeventiende eeuw vrijwel verdwenen.
Uitzondering waren de eikenhakhoutbosjes die
de bewoners voor eigen gebruik tot ver in de
negentiende eeuw handhaafden. Restanten
van dit ‘oerbos’ zijn te vinden op de Leusderhei
en de Vlasakkers, waar ze dankzij de militaire
Statige laan in het bos
functie van deze terreinen konden overleven.
De eerste herbebossing vond plaats in de
zeventiende eeuw in opdracht van de grote
buitenplaatsen, in de vorm van ‘jacht- en
pleizierbossen’. De esthetische waarden
van de bosbouw waren belangrijker dan
de commerciële. Eiken- en beukenlanen
markeerden de geometrische opzet van de
bossen, uitheemse naaldbomen werden voor het
eerst geplant vanwege het altijd groene karakter.
Een staatsregeling van 1798 moest de bebossing
van de waardeloos geachte heide gaan
stimuleren. In de negentiende eeuw verschoof
het accent naar de commerciële bosbouw,
aanvankelijk door particuliere landeigenaren,
Productiebos