Ondernemen in familiebedrijven - Windesheim

lijke projecten. Een interessant voorbeeld is bierbrouwer Gulpener die ervoor zorgde
dat hop weer wordt geteeld in de streek, waar de bierbrouwer gevestigd is.
1.5 Familiebedrijven: ambivalente kenmerken
Doen álle familiebedrijven het zo goed? Nee, dat is niet het geval. Gemiddeld genomen
presteren ze op hetzelfde niveau of zelfs iets beter dan niet-familiebedrijven,
maar dat neemt niet weg dat het ook fout kan gaan. Het lijkt erop dat familiebedrijven
veel ambivalente kenmerken vertonen (Tagiuri en Davis, 1996). Met een ambivalent
kenmerk wordt bedoeld dat iets een sterk aspect maar tegelijkertijd ook een zwak
aspect kan zijn.
Het meest herkenbare voorbeeld hiervan is wellicht de rol van de oprichter van het
bedrijf. Dat is een ondernemer die de onderneming met zijn sterke persoonlijkheid
en met veel visie en betrokkenheid heeft groot gemaakt. Maar wat zou er met het
bedrijf gebeuren als deze ondernemer op een slechte dag iets overkomt? Kan de
onderneming verder als hij of zij plotseling wegvalt? Het sterke leiderschap van de
ondernemer kan een belangrijke reden zijn voor het succes van het familiebedrijf.
Maar deze sterke afhankelijkheid is tegelijkertijd ook een risico voor het bedrijf.
Maar er zijn nog meer ambivalente kenmerken te noemen. Denk daarbij aan de communicatie
in een familiebedrijf. Vaak hebben familieleden al aan één woord genoeg
om te weten wat een ander bedoelt. Dit is handig als het gaat om de dagelijkse gang
van zaken, maar het heeft vaak als consequentie dat over belangrijke strategische
zaken óók niet wordt gesproken. Andere ambivalente kenmerken betreffen een voorzichtige
financiering en personeelsbeleid. Financiële buffers maken bedrijven
bestendig tegen een recessie, maar een terughoudende financiering kan een rem op
de groeiplannen zetten. De vaak korte en informele lijnen maken het mogelijk om
snelle besluiten te nemen, maar soms werkt een glazen plafond demotiverend voor
niet-familieleden.
Een ambivalent kenmerk om wat langer bij stil te staan, is de balans tussen familiebelang
en bedrijfsbelang. De overlap maakt de familie kwetsbaar voor zaken die in het
bedrijf niet goed gaan. Andersom geldt ook dat conflicten in de familie negatieve consequenties
voor het bedrijf hebben. Neem een echtpaar dat samen een succesvol
bedrijf heeft. Het huwelijk loopt echter uit op een echtscheiding. Wat dan? Sharma
(2004) geeft de verschillende positieve en negatieve situaties binnen de familie en het
bedrijf in een matrix weer:
15
Familiebedrijven