Vakinhoudelijke kennisbasis maatschappijleer eerstegraads

3
Domeinen Subdomeinen Omschrijvingen en/of toelichtingen Indicatoren masterniveau Kenmerkende voorbeeldvragen
Vakdomein 7
Mondiale
vraagstukken
7.2 Europa 7.2.1 Vraagstukken van ongelijkheid, sociale cohesie en identiteit
Verhouding: verschillen tussen EU-landen (onder meer economisch,
politiek). Wat heeft Europa ons opgeleverd?
Binding: Gevolgen van deze verschillen. Het spanningsveld tussen
uitbreiding en verdieping.
Vorming: Europees burgerschap en regionale reacties (politieke) daarop,
culturele verschillen.
7.2.2 Verandering
Geschiedenis van de Europese eenwording:
Na Tweede Wereldoorlog komen de VS met het Marshallplan, aanleiding
tot samenwerking. Het plan Schuman tot oprichting van de EGKS; EEG
en Euratom; invloed van de maatschappelijke ontwikkelingen op de inwerkingtreding
van de Europese Akte; EMU en EPU; belangrijke verdragen en
drie pijlers.
7.2.3 Internationale vergelijking
EU en Nederlandse belangen: Nederlandse vertegenwoordiging in Brussel;
‘Brussel’ vaker op de Nederlandse binnenlandse agenda.
De EU op het wereldtoneel:
- Fort Europa; internationaal handelsbeleid;
- Europees buitenland- en veligheidsbeleid; internationale integrale
veiligheid; EU-NAVO.
7.2.4 Actoren en rechtsstatelijke (juridische) principes
De instellingen van de EU. Raad van Europa.
Europese Economische Ruimte, WEU, OVSE, NAVO.
Handvest van Grondrechten van de Unie; vrijheden, burgerschap.
(Zie ook: 7.1.4)
7.2.5 Politiek, macht en invloed
Europese besluitvorming binnen de EU, onder andere de codecisieprocedure,
de positie en de vergrote macht van het Europees Parlement.
De kloof tussen burger en Brussel: legitimiteit; het democratisch tekort
(als inherent aan het Europese bouwwerk).
7.2.6 Stromingen, theorieën en visies
Visies op toekomst van de E.U.: supranationaal/intergouvernementeel;
federalisme/confederalisme; subsidiariteit.
7.2.7 Beleid: regels, effecten en dilemma’s
Het spanningsveld tussen supranationaal en intergouvernementeel,
tussen Commissie en Raad van Ministers.
Belangrijkste verdragen en hun implicaties.
Europese beleidsterreinen: communautair beleid op diverse en steeds
meer terreinen.
De student kan aan de hand van een actuele tekst de dilemma’s van de Europese
Unie ten aanzien van intergouvernementeel (nationale belang) versus
supranationaal (Europese belang) en die van uitbreiding versus verdieping
toelichten.
De student kan uitleggen dat de betekenis van het gemeenschapsrecht in de
lidstaten van steeds groter betekenis wordt en hoe men tracht te realiseren
dat dit recht door de nationale rechters op de goede manier wordt toegepast.
De student kan uitleggen wat er wordt bedoeld met het democratisch tekort
als het gaat om de positie van het Europees parlement in de Europese besluitvorming.
Toetredingen van landen, nieuwe verdragen zoals het Verdrag van Nice en
Lissabon en beoogde wijzigingen zoals vastgelegd in de Europese Grondwet
hebben gevolgen voor de besluitvorming van de EU.
- Welk effect hebben deze veranderingen op de machtsverdeling tussen de
lidstaten?
- Wat zijn de gevolgen voor de besluitvaardigheid van de EU?
“Het proces van Europese integratie bevordert de mondialisering.”
- Bediscussieer deze stelling en geef daarbij argumenten pro en contra.
“Maak u zelf niks wijs over de voortreffelijkheid van uw individuele prestatie.
U verdient te veel, omdat de politiek dat besloten heeft. Aldus de Koreaanse
econoom Chang.”, schrijft Kees Vendrik (De Groene Amsterdammer).
- Wat zijn de voor- en nadelige gevolgen van het Europees handelsbeleid
voor bijvoorbeeld de Nederlandse buschauffeur en die in Korea?
Het gemeenschapsrecht wordt in de lidstaten van steeds groter betekenis.
Hoe tracht men te realiseren dat dit recht door de nationale rechters op de
goede manier wordt toegepast?
“Vriend en vijand van ‘Europa’ zijn het erover eens dat de huidige structuur
van de Unie weinig democratisch is, en bovendien bureaucratisch en zeer
ondoorzichtig.”, schrijft Jan Marijnissen (site SP).
- Zijn de socialisten tegen elke vorm van geïnstitutionaliseerde Europese
samenwerking? Licht je antwoord toe.
- Waar bevindt de SP zich in het debat over de toekomst van de EU op de lijn
‘federalisme – confederalisme’? Onderbouw je antwoord.
68 | Kennisbasis hbo-masteropleidingen aardrijkskunde, geschiedenis, maatschappijleer, algemene economie, bedrijfseconomie, godsdienst & levensbeschouwing Kennisbasis hbo-masteropleidingen aardrijkskunde, geschiedenis, maatschappijleer, algemene economie, bedrijfseconomie, godsdienst & levensbeschouwing | 69