^1 1

Ch'eral op den Bazaar ontmoet men gestalten uit „Duizend en één nacht".
dichtste menschengewoel, dat men zich voor kan
stellen; met vol gas suisde hij door de nauwste
straatjes en om de gevaarlijkste hoeken, dwars
door schreeuwende kinderen en vluchtende kat-
ten. Een klein beetje respect had hij slechts voor
den zwarten verkeersagent, die in de schaduw
van een parasol juist heel gewichtig den eigenaar
van een muilezel den weg wees en Mohammed
tot zijn groote verontwaardiging deed stilstaan.
Na een paar honderd meter waren we echter
reeds aan ons eerste doel, een karavaanhotel.
Door een groote poort betraden we een ruim
erf, waaromheen gebouwen en stallen gegroe-
peerd waren. Hiertusschen speelde zich een
echt Afrikaansch hotelleven af, dat voor den
Weslerschen bezoeker zeer zeker buitengewoon
merkwaardig was. In lange rijen stonden er de
muildieren, waarvan er sommige gevoerd werden,
terwijl andere door groote forsche Nubiërs met
zulke kolossale balen beladen werden, dat de
dieren er bijna geheel onder schuil gingen. Voor
de deuren van de vensterlooze hotelkamers zaten
of lagen de bruine tot zwarte hotelgasten. De
vrouwen bereidden een maaltijd, aten of naaiden,
de kinderen huilden, brulden, stoeiden of vochten.
De mannen waren met veel temperament aan het
handelen, en wanneer hun keel van al het praten
en schreeuwen droog werd, dronken ze wat van
de koffie, die de zwarte boy hun voor enkele
koperstukken in groot glazen bracht. Er was ook
nog een portier, die aan den buitenwand van het
gebouw, waar hij zijn domein had, een voor-
historische telefoon had hangen — het eenige
voorwerp yan Westersche cultuur in dit Afrikaan-
sche hotel, al was het dan van eerbiedwaar-
digen ouderdom.
/;/ den tuin van het paleis van den Sultan van Tanger.
Op de ivekelijksche markt in Tanger. — Aan kraam-
pjes worden de typische platte broaden, groenten
en vruchten te koop aangeboden.
Een overnachting kostte hier ongeveer vijftien
cent, vertelde Mohammed me. Voer en onderdak
voor een muildier kon men tegen eenzelfden prijs
verkrijgen. Het was een schilderachtige aanblik,
dit karavaanhotel, maar. . . wegens het vele on-
gedierte hield ik me maar liefst, wanneer dat mo-
gelijk was ten minste, op sprongwijdte van alle
menschelijke en dierlijke gasten!
Was deze herberg al een verrassing, die ik
allerminst In Tanger had verwacht, een paar
schreden verder, op den Bazaar, de groote markt,
ontvouwde zich een beeld voor mij, dat aan
kleurrijkdom en Oostersche vreemdheid, niets te
wenschen overliet en mij snel — de goede wil
was aanwezig — in de sprookjeswereld der dui-
zend en één nacht verplaatste .. . Vol enthousias-
me maakte ik mijn camera schotvaardig, wat me
echter dadelijk een waarschuwing van Mohammed
bezorgde, die me verzocht, zoo onopvallend mo-
gelijk te werk te gaan, daar zijn geloofsgenooten
zich eigenlijk niet mogen laten fotografeeren. En
inderdaad, ik werd met zulke wantrouwende blik-
ken opgenomen, dat het mij in het begin onmo-
gelijk was, de zoozeer gewenschte snapshots te
nemen. Spoedig echter had ik het te pakken om
even onschuldig als listig door het menschen-
gewriemel te flaneeren en op het geschikte
oogenblik te „vuren".
Het midden van de markt was ingenomen door
primitieve kraampjes, waarin de typische inheem-
sche platte brooden, groenten en fruit, en bergen
prachtige water- en suikermeloenen te koop wer-
den aangeboden. Langs de open winkels, die zich
rondom het plein bevonden, zag men gesluierde
vrouwen, diè stoffen en opschik kochten, of de
duizend en één kleinigheden, die ook In eer
Arabische huishouding noodig zijn. Van deze
stoffen en andere artikelen moest men echter
vaak vaststellen, dat ze uit Europa of uit. . . Japar
afkomstig waren. En eenige moderne, architecto
nisch zeer mooie zaken, gebouwd tusschen twee
oude Moorsche stadspoorten, kwamen mij voor
als het symbool van de overwinning der Wester
sehe cultuur in deze vreemde Oostersche wereld
Deze bouwwerken vormden tevens den toeganc
tot een zakenwijk, die met zijn Europeesche bank
filialen en kantoren, café's en winkels, met daar
naast oude, smalle, Oostersche steegjes, vol in
teressante tegenstellingen was. Terwijl in de
hoofdstraten, de Europeanen — waaronder velf
toeristen - het stadsbeeld beheerschen, ziel mer
in ieder klein zijstraatje weer het onvervalschlf
Oostersche leven, zooals het in alle inboorlingen
wijken der Noordafrikaansche steden te vinden is
Daar praten en lachen de mannen in fez en tul
band, als de heerschers der Oostersche wereM
de straat geheel in beslag nemend, terwijl zo
ondertusschen heftig aan het handelen en mar-
chandeeren zijn. In groepen hurken zij voor de
winkels, zitten of liggen voor de Arabische café's
en slurpen uit groote glazen hun ongeloofelijk
sterke mokka. Deze koffie is zoo sterk, dat zelfs
een krachtige blanke haar op den duur onmogelijk
zou kunnen verdragen. Voor iedere onderhande
medaansche %>rouiven, die nog steeds ge-
gaan en alleen op straat mogen om inkoopen
Het bezoeken van café's is hun ten strengste
verboden. Dat is mannenwerk!
ling en iedere bespreking heeft men uren, ja
zelfs dagen noodig. Het lijkt wel of het handelen,
behalve om geld te verdienen, bovendien nog
als sport wordt beoefend, waaraan iedere Arabier
met enthousiasme meedoet, zonder op den tijd
te letten, dien hij daarvoor noodig heeft.
Daar Ik In gezelschap van mijn Arabischen gids
was, bleef ik gespaard voor de vele schreeuwen-
de Mooren, die lederen vreemdeling belagen en
hem in een merkwaardig koeterwaalsch vele
twijfelachtige genietingen aanprijzen! Vaak zijn
het jongens van nauwelijks acht jaar, die met
deze taak belast zijn. Hoe verdorven deze kin-
deren zijn, hoeft men zich niet af te vragenl
Van het leven der Oostersche vrouwen — die
nog steeds gesluierd gaan - ziet de vreemdeling
weinig. In tegenstelling tol de levendig gebaren-
de mannen gaan zij rustiger door de stralen,
steeds op hun hoede voor nieuwsgierige blikken
of fototoestellen. Onopgemerkt trachten ze voor-
bij te schuiven, van top tol teen als spoken in
wit linnen gehuld. Alleen wanneer zij met vrien-
dinnen samen zijn in haar eigen huis, hoort men
een vroolijk gebabbel, dat niet veel verschilt van
het geluid, dat dergelijke samenkomsten in an-
dere deelen der wereld maken.
De Mohammedaansche vrouw mag nog steeds
alleen aan haar eigen man haar gelaat toonen;
zoo wil hel de profeet. Voor anderen zijn alleen
door een klein spleetje de amandelvormige don-
kere oogen te zien. De wenkbrauwen zijn ver-
bonden door kleine geschminkte streepjes over
den neuswortel, wat als bijzonder mooi geldt.
Alle nlel-Mohammedaansche vrouwen — de on-
geloovigen! — gaan ongesluierd en men kan in
edere Noordafrikaansche stad alle soorten huid-
Haur zien, van heel licht bruin tot het diepste
zwart.
Mijnheer Mohammed moest mij met geweld
o;maken uit de beschouwing van dit bonte leven
'sr oude stad, die mij op lederen hoek iels
nieuws had Ie bieden. Nu eens was het de in-
9tng van een moskee, waarvoor de geloovigen
non voetbedekking afleggen, dan eens een bron,
w laraan de vrouwen water haalden, of het ge-
z^ng, dat uil een koranschool weerklonk, dat mij
in verrukking bracht. Maar we moesten ook nog
"ir de Kasbah, de oude citadel, en het paleis
v