Adams jas: - Ziekte van Lyme

28
4
E.P. PRENS
Reageren en overreageren
Over allergieën en ontstekingen
E. P. Prens studeerde van 1974 tot 1981geneeskunde aan
de Rijksuniversiteit Groningen en specialiseerde zich in de
dermatologie aan het Erasmus Medisch Centrum in
Rotterdam. Sinds 1985 is hij als onderzoeker verbonden aan
de afdeling Immunologie van het Erasmus MC. In 1992 promoveerde
hij op de ontstekingsmechanismen die een rol
spelen bij het ontstaan van de chronische huidziekte psoriasis.
In 1993 werd hij bij de Stichting Medisch Wetenschappelijk
Biologisch Onderzoek geregistreerd als
immunoloog. Sindsdien combineert hij zijn werk als dermatoloog
in Ziekenhuis Walcheren te Vlissingen met de
begeleiding van de research in de immunodermatologie unit
van de afdeling Immunologie van het Erasmus MC.
De buitenwereld is deels een boze. Er waren bacteriën
rond, en schimmels en virussen, en allerlei al dan niet
door mensen gemaakte stoffen die gevaarlijk zijn, en
waaraan onze huid voortdurend wordt blootgesteld. We
lopen ook regelmatig verwondingen op, maar tegenover
al dat geweld zijn we verre van weerloos. De speciale
bouw en samenstelling van de huid zijn er op berekend,
en altijd staan er troepen en hulptroepen klaar om schade
te voorkomen, op te vangen danwel te herstellen. Het
ingenieuze, relatief onafhankelijk werkende huidimmuunsysteem
speelt daar een centrale rol bij. Over het algemeen
doet dat precies wat het moet doen, alleen soms
gaat er iets mis en volgt er een reactie waarbij dat
systeem niet meer voor maar tegen ons werkt: we worden
allergisch of krijgen ontstekingen die niet meer op
willen houden.
Een afweerleger
Het leven op aarde moest zich al heel snel wapenen
tegen indringers. Heel ver terug in de evolutie, al bij de
eerste meercellige organismen, is er een primitief afweersysteem
ontstaan dat ons tot op de dag van vandaag uitstekend
helpt om ontstekingen te bestrijden. Dat die
oeroude, bijna fossiele middelen van levensbelang zijn, is
nog niet zo lang geleden pas duidelijk geworden. Het is
de eerste linie van de verdediging tegen lichaamsvreemde
stoffen, en hij werkt razendsnel. Maar ook heel ‘algemeen’.
Opperhuidcellen hebben speciale receptoren die meteen
een bepaald type moleculen herkennen dat in de membranen
zit van heel veel micro-organismen die ziektes
kunnen veroorzaken. Zodra dergelijke gevaarlijke molecuulpatronen
door de opperhuidcellen ontdekt zijn, wordt
er een soort algemeen alarm afgegeven, en begint de productie
van eiwitten die bacteriën en schimmels bestrijden.
Weer andere, kleine eiwitten die cytokinen worden
genoemd, gaan aan het werk om de afweer te bevorderen.