Adams jas: - Ziekte van Lyme

Nog weer wat minder vaak dan het plaveiselcelcarcinoom
komen we melanomen tegen. Zo’n tweeduizend keer per
jaar, dat is bijna zeven procent van het totaal. Melanomen
ontstaan soms ook in de diepste laag van de opperhuid,
maar dan in de pigmentcellen (melanocyten) die zich daar
bevinden. Vaker heeft een melanoom zijn oorsprong in
pigmentcellen die deel uitmaken van een moedervlek. Het
risico op het ontstaan van een melanoom is het grootst bij
heel grote aangeboren moedervlekken en bij atypische
moedervlekken – onregelmatig gevormde vlekken van
zo’n zes tot twaalf millimeter doorsnee die van kleur
wisselen, vage grenzen hebben en vaak ook een rode
ondergrond die even wegtrekt als je erop drukt.
Melanomen kunnen op elke leeftijd ontstaan, maar ze
komen voornamelijk voor bij mensen tussen dertig en
zestig jaar oud, en zelden voor de puberteit. Anders dan
Veel atypische moedervlekken op de rug van een patiënte met het FAMMMsyndroom.
52
de eerder genoemde typen huidkanker komen melanomen
meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Hoewel ze
zich overal op het lichaam kunnen voordoen, hebben
melanomen bij mannen een voorkeur voor de romp, maar
zie je ze bij vrouwen het meest op de benen. Er zijn verschillende
typen melanomen.
Melanoom is een stuk gevaarlijker dan basaalcel- en
plaveiselcelcarcinoom, een op de vijf patiënten overlijdt
er uiteindelijk aan, in Nederland zijn dat zo’n 450 mensen
per jaar. Dat komt vooral doordat melanomen de neiging
hebben zich snel uit te zaaien naar andere delen van het
lichaam. Ze doen dat bovendien niet alleen naar naburige
lymfeklieren zoals plaveiselcelcarcinomen doen, maar
ook via het bloed naar bijvoorbeeld de lever, de longen,
de botten en de hersenen. Daarbij geldt: hoe dikker het
melanoom hoe groter het gevaar.
Die dikte, die we de Breslow-dikte noemen, gaat over hoe
diep het melanoom in de huid doordringt. Aan de buitenkant
is dat niet goed te zien, dus moet hij worden vastgesteld
door een histologische coupe, een stukje
uitgesneden huid, onder de microscoop te bekijken. Van
de patiënten bij wie een Breslow-dikte van een millimeter
wordt aangetroffen, is vijf jaar later nog vrijwel iedereen in
leven. Ligt de gevonden diepte tussen een en twee millimeter,
dan is de vijfjaars-overlevingskans nog negentig
procent, bij twee tot vier millimeter zeventig procent, en
zo voort. Zijn er uitzaaiingen naar de lymfeklieren, dan is
de kans om nog vijf jaar te leven slechts 25 procent, en
bij uitzaaiingen naar inwendige organen is de prognose
nog veel somberder.
In de afgelopen halve eeuw is het aantal gevallen van
melanoom fors gestegen, al lijkt de groei er de laatste
jaren wat uit te zijn. Aangenomen wordt dat die stijging er
verband mee houdt dat we in die periode massaal veel
intensiever zijn gaan zonnebaden. Daarnaast zullen de
voorlichtingscampagnes in de jaren tachtig van de vorige
eeuw patiënten en artsen vast alerter gemaakt hebben,
zodat kankers sindsdien vaker en ook eerder herkend
worden.
Risico’s en risicofactoren
Niet iedereen loopt een even grote kans om huidkanker te
krijgen. Zowel erfelijke als niet-erfelijke factoren spelen
een rol.
De belangrijkste niet erfelijke risicofactor is zonder meer
UV-straling, dat blijkt wel uit het feit dat huidkankers vooral
voorkomen op die delen van de huid die aan zonlicht
blootgesteld zijn, en dat mensen met een lichte huid er