Advies 'Armoede en sociale uitsluiting' - Demos

2.6. Samengevat
De focus op kinderarmoede draagt ertoe bij dat meer mensen openstaan voor de
armoedeproblematiek. Maar wel op voorwaarde dat de focus op kinderarmoede
een aangrijpingspunt wordt voor een samenhangend armoedebeleid. Kinderarmoede
moet dus vooral gezien worden als een uitvergroting van het armoedeprobleem.
Door meer aandacht te geven aan de sociale rechten van kinderen bestaat
de kans dat er weer meer aandacht komt voor de sociale grondrechten van volwassenen.
Het indirecte armoedebeleid kan zo gestimuleerd worden. Armoedebestrijding
moet zich immers in eerste instantie richten op de herverdeling van inkomens
en tewerkstelling van volwassenen (waaronder ouders met kinderen).
Ondanks dat kinderarmoede een uitvergroting is van het armoedeprobleem, is het
toch van belang de nodige aandacht te besteden aan kinderen als aparte doelgroep
in dit armoedebeleid. Kinderen zijn sociaal afhankelijk van de sociale posities van
hun ouders. Kinderen hebben voor hun menswaardig bestaan nood aan een veilige
omgeving en aan opleiding om te kunnen opgroeien en zich te ontwikkelingen.
Armoedebestrijding heeft er dus baat bij om kinderarmoede als onderdeel van de
armoedebestrijding ernstig te nemen door zo vroeg mogelijk structureel in te grijpen.
Investeren in de ‘eerste levensjaren’ is een verplichte beleidskeuze die zich op
termijn zal lonen.
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind biedt een bruikbaar
kader om kinderarmoede te bestrijden. Het verdrag voorziet in een aantal protectierechten
waarmee kinderen en jongeren beschermd kunnen worden tegen gedragingen
of leefomstandigheden die schadelijk zijn voor hun ontwikkeling of hun
welzijn. Het is dus van enorm belang ouders te ondersteunen in het opnemen van
hun ouderlijke zorg en opvoeding. De overheid heeft de verplichting deze ouders
te ondersteunen, zodat ze kunnen voldoen aan hun verantwoordelijkheden voor
de opvoeding, zorg en ontwikkeling van hun kinderen. De verschillende provisierechten
verplichten de overheid ertoe zich in het armoedebeleid te richten op gelijke
ontplooiingskansen voor alle kinderen in plaats van een apart beleid voor kinderen
in armoedesituaties uit te bouwen. En de participatierechten tenslotte, hebben
voor de overheid als consequentie dat bij het bepalen van het armoedebeleid
gekeken wordt naar kinderen en jongeren als autonome actoren binnen de gezinscontext.
Participatie betekent hier vooral het erkennen van de aanwezigheid van
arme kinderen en jongeren, en willen weten wat ze meemaken. De inzet op kennisontwikkeling
terzake, vanuit het perspectief van ouders én kinderen in armoede
is dan ook nodig. Bij participatie wordt te vaak gedacht aan het “empoweren” van
ouders om te participeren in lokale en nationale besluitvorming en in democratische
processen. Of in het bewaken van overheidsverantwoordelijkheid over de
kwaliteit van de dienstverlening en beschikbaarheid van voldoende middelen voor
kinderen. Het “empoweren” van kinderen en jongeren houdt in dat ze zelf hun
standpunten kunnen uitdrukken en kunnen deelnemen aan wat hen aanbelangt.
De eigen kijk van kinderen biedt beleidsmakers de mogelijkheid om kinderarmoede
anders te benaderen en gerichtere antwoorden te formuleren.
Door het belang van de nodige protectie-, participatie-, en provisierechten te onderstrepen,
wordt ook op de multidimensionele en onderlinge afhankelijke aard
van armoedeproblematiek onder kinderen gewezen. Materiële armoede leidt tot
ondervoeding of tot weinig stimulatie of emotionele steun aan kinderen, die op
hun beurt van invloed zijn op gezondheidszorg en onderwijs, die op hun beurt van
invloed kunnen zijn op een kind zijn cognitieve en lichamelijke ontwikkeling. Het
houdt dus in dat economische zekerheid slechts één van de vele componenten is in
het aanpakken van armoede bij kinderen. Er moeten dus maatregelen genomen
worden op de verschillende componenten van kinderarmoede. Meer bepaald gaat
11