Advies 'Armoede en sociale uitsluiting' - Demos

We stellen vast dat het sociale beleid vandaag vaak niet aangepast is aan de gezinsvormen
die afwijken van het traditionele gezinsleven waar familiale solidariteit
een vanzelfsprekendheid was. De klachten die ons bereiken in verband met
problemen rond uitbetalingen van alimentatie of de conflicten binnen nieuw samengestelde
gezinnen, bewijzen hoe broos dergelijke solidariteit kan zijn. Jongeren
die door conflicten met de nieuwe partner van één van beide ouders hun ouderlijke
woonst verlaten, staan op sociaal vlak nergens. Minderjarigen hebben op geen
enkel vlak recht op uitkeringen en kunnen geen zelfstandig en menswaardig leven
uitbouwen. Maar ook steeds meer jonge volwassenen net boven de 18 jaar kloppen
aan bij het OCMW om hun studies te financieren. 10 Veranderende gezinsverhoudingen
mogen volwassenen niet ontslaan van familiale solidariteit. Kinderen en
jongeren zijn voor hun levensstandaard immers afhankelijk van volwassenen.
2.5. Kinderrechtenperspectief
Diverse internationale organisaties baseren hun actieplannen tegen kinderarmoede
op het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind en andere mensenrechtenverdragen.
Het United Nation Development Programme (UNDP) definieert armoede onder
kinderen als de ontkenning van de sociaal-economische rechten beschreven in de
artikelen 26 (recht op sociale zekerheid) en 27 (recht op een passende levensstandaard)
van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. 11 Het verdrag
stelt staten wettelijk verantwoordelijk om gezondheidszorg, onderwijs, sociale
voorzieningen, … voor het gezin te voorzien zodat het kan voldoen in haar verantwoordelijkheid
naar kinderen.
Ook UNICEF omschrijft kinderarmoede op basis van het gebrek aan toegang tot
economische en sociale rechten. Meer bepaald:
! het recht op een zo hoogst mogelijke graad van gezondheid en recht op toegang
tot gezondheidszorg en medische voorzieningen (art. 24) inclusief de beschikking
van adequate en kwaliteitsvolle voeding (art. 27.3) en het vermijden van
vermijdbare ziekten en voortijdige sterfte (art. 6),
! het recht op bijstand in huisvesting (art. 27.3),
! het recht op (basis)onderwijs (art. 28 en art. 29),
! het recht op een veilige kindertijd; dit is waarborgen van de veiligheid van de
persoon, (art. 5., art. 16.1 en art. 19) en het hebben van gelijke toegang tot de
rechtspraak, (art. 37 en art. 40),
! het recht te kunnen verschijnen in het openbaar leven zonder onrechtmatige
aantasting van zijn goede naam, (art. 16 en art. 31) en deel te nemen aan het
gemeenschapsleven. (art. 13 en art. 15),
! het recht op een passende levenstandaard (art. 27).
Hierbij aansluitend kijken we naar de leidende beginselen in het Internationaal
Verdrag inzake de Rechten van het Kind: monitoring en evaluatie, universaliteit,
gelijkheid en non-discriminatie, participatie en het belang van het kind.
Het belang van het kind zal bij het uitwerken van een armoedestrategie één van de
belangrijkste overwegingen zijn. Maar over de interpretatie van dit belang bestaat
een groot spanningsveld tussen de overheid en de primaire opvoeders. Steeds vaker
hanteert de overheid (wetgevende en rechtsprekende macht) dit begrip als een
bewijs voor de juistheid van haar ingrijpen of haar handelen. Terwijl het belang
van het kind net in de pedagogische relatie met zijn of haar opvoeders ligt. Deze
10 Vooral in grote steden is het aantal leefloonstudenten groot. Het Gentse OCMW steunde in 2009
gemiddeld 503 leefloonstudenten. Een stijging van 80% in zes jaar tijd. De helft daarvan volgt secundair
onderwijs. POD Maatschappelijke Integratie, 2010, Studenten in leefloon, http://www.mi-is.be
11 UNDP, 2004, Children and poverty. Focus, an online bulletin of the UNDP – International Poverty
Centre (IPC), March 2004, New York. http://www.undp.org
9