Advies 'Armoede en sociale uitsluiting' - Demos

5 Algemeen besluit
De focus op kinderen in de armoedeproblematiek is op zich een goede zaak. Niet
enkel omwille van de opportuniteit dat het opnieuw aandacht opent voor de armoedeproblematiek.
Het is immers ook een uitstekend aangrijpingspunt voor een
samenhangend armoedebeleid als we het zien als een uitvergroting van het armoedeprobleem.
Door extra aandacht te geven aan de sociale rechten van kinderen
bestaat er een grote kans dat er tegelijk meer aandacht komt voor de sociale rechten
van volwassenen. Op deze manier hopen we dat het indirecte armoedebeleid
weer meer gestimuleerd wordt. In tegenstelling tot het directe beleid van het laatste
decennium moet de armoedebestrijding zich in eerste instantie immers richten
op de herverdeling van inkomens en tewerkstelling van volwassenen (waaronder
ouders met kinderen).
Ondanks het uitvergroten via kinderen van het armoedeprobleem, vragen we aandacht
voor kinderen als aparte doelgroep in het armoedebeleid. Kinderen hebben
voor hun menswaardig bestaan nood aan een veilige omgeving en aan opleiding
om te kunnen opgroeien en zich te ontwikkelingen. Ze zijn daarbij sociaal afhankelijk
van de sociale posities van hun ouders. Armoedebestrijding heeft er dus baat
bij om kinderarmoede als onderdeel van de armoedebestrijding ernstig te nemen
door zo vroeg mogelijk structureel in te grijpen. Investeren in de ‘eerste levensjaren’
is een verplichte beleidskeuze die zich op termijn zal lonen.
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind reikt protectierechten
aan om kinderen en jongeren te beschermen tegen gedragingen of leefomstandigheden
die schadelijk zijn voor hun ontwikkeling of hun welzijn. Het is dus van
enorm belang dat de overheid ouders ondersteunt in het opnemen van hun ouderlijke
zorg en verantwoordelijkheid. Naast protectierechten verplichten provisierechten
de overheid ertoe zich te richten op gelijke ontplooiingskansen voor alle
kinderen in plaats van een apart beleid voor kinderen in armoedesituaties uit te
bouwen. En de participatierechten tenslotte betekenen dat men kijkt naar kinderen
en jongeren als autonome actoren binnen de gezinscontext. Participatie betekent:
de aanwezigheid van kinderen en jongeren erkennen en willen weten wat ze meemaken.
Kennisontwikkeling vanuit het perspectief van ouders én kinderen in armoede
is dan ook nodig. Het “empoweren” van kinderen en jongeren houdt in dat
men het voor hen mogelijk maakt om hun standpunten uit te drukken en deel te
nemen aan alle zaken die hen aangaan. En dat de eigen kijk van kinderen een
meerwaarde biedt voor beleidsmakers om kinderarmoede anders te benaderen en
gerichtere antwoorden te formuleren. Willen we de stem van kinderen en jongeren
meer te horen krijgen in het beleid, zal ook meer belevingsonderszoek moeten uitgevoerd
worden van hoe het is te leven in armoede vanuit het perspectief van kinderen
en jongeren.
Door het belang van de nodige protectie-, participatie-, en provisierechten te onderstrepen,
wordt ook op de multidimensionele en onderlinge afhankelijke aard
van armoedeproblematiek onder kinderen gewezen. Materiële armoede leidt tot
ondervoeding of tot weinig stimulatie of emotionele steun aan kinderen, die op
hun beurt van invloed zijn op gezondheid en onderwijs, die op hun beurt van invloed
kunnen zijn op een kind zijn cognitieve en lichamelijke ontwikkeling. Het
houdt dus in dat economische zekerheid slechts één van de vele componenten is in
het aanpakken van armoede bij kinderen. Er moeten dus maatregelen genomen
worden op de verschillende componenten van kinderarmoede.
Naast de ontbering van deze basisrechten dient men in deze problematiek ook rekening
te houden met een aantal beginselen die het Internationaal Verdrag inzake
53