Advies 'Armoede en sociale uitsluiting' - Demos

3.1.2. Werken aan een zo goed mogelijke gezondheid en gezondheidszorg
Het recht op een zo goed mogelijke gezondheid is niet gelijk aan het recht op gezond
zijn. De overheid kan immers geen bescherming bieden tegen elke mogelijke
oorzaak van een slechte gezondheid.
Waar het om draait is het recht op gebruik van een verscheidenheid aan faciliteiten,
goederen, diensten en voorwaarden die nodig zijn voor de realisatie van het
hoogste haalbare niveau van gezondheid en welzijn. Het gaat om toegang tot de
gezondheids- en welzijnszorg en de onderliggende determinanten van gezondheid
en welzijn, met inbegrip van de toegang tot drinkbaar water, voldoende en veilig
voedsel, voldoende sanitaire voorzieningen en huisvesting, gezonde milieuomstandigheden,
en de toegang tot gezondheidsgerelateerde informatie en vorming.
Het recht op gezondheid bevat ook vrijheden zoals het recht op controle op het
eigen lichaam, met inbegrip van reproductieve gezondheid en het recht om vrij te
zijn van interventies, zoals de vrijheid van niet-consensuele medische behandeling.
Gezondheids- en welzijnszorg en met uitbreiding ook de jeugdzorg moeten toegankelijk
zijn voor iedereen zonder discriminatie. Ze moeten met name bereikbaar,
betaalbaar, bekend, beschikbaar en begrijpbaar zijn. Vooral het recht op informatie
is hierbij van enorm belang. Dit houdt in dat elk kind het recht heeft om informatie
te zoeken en te verkrijgen met respect voor de privacy.
Het recht op voedsel houdt in dat voedsel in voldoende hoeveelheid beschikbaar
moet zijn én aan de kwaliteitseisen moet voldoen waardoor de voedingsbehoeften
van alle individuen in een vorm die cultureel aanvaardbaar is, bevredigd worden.
Deze toegankelijkheid van voeding omvat zowel de economische en fysieke toegankelijkheid.
Economische toegankelijkheid, in de zin dat ouders en opvoedingsverantwoordelijken
over voldoende inkomsten moeten kunnen beschikken voor de
aankoop van adequate voeding op een dusdanig niveau dat de bevrediging van
andere basisbehoeften niet het gedrang komen. Fysieke toegankelijkheid impliceert
dat voldoende en aangepast voedsel toegankelijk moet zijn voor iedereen, in het
bijzonder de meest kwetsbaren kinderen: jonge kinderen, zieke kinderen en kinderen
met een handicap, … Het recht op voldoende voedsel omvat ook voedselveiligheid
en voedselzekerheid. Voedselveiligheid impliceert dat voedsel vrij moet
zijn van schadelijke stoffen, slechte milieuhygiënische of andere oorzaken. Voedselzekerheid
betekent het ontbreken van kwetsbaarheid voor ondervoeding, of het
risico om slachtoffer te worden van honger door middel van wijzigingen in de persoonlijke
of externe omstandigheden uit te bannen.
Belangrijk om de sociale ongelijkheid in gezondheid via het beleid aan te pakken is
dat men een onderscheid maakt tussen factoren die gezondheid bepalen en factoren die
sociale ongelijkheid in gezondheid verklaren. Naast de relatief onveranderbare geslachts-,
leeftijds- en genetische factoren zijn het de sociale, economisch en omgevingsfactoren
die de gezondheid van individuen bepalen. Ze omvatten de leefomstandigheden
waarin mensen wonen en werken en de sociale structuren die aan de
basis hiervan liggen: de persoonlijke gedrags- en leefstijlfactoren (roken, beweging,
voedingspatronen,…), gezondheidsnormen in de directe leefomgeving (buurt, familie,
vrienden,…), leef- en werkomgeving of de toegankelijkheid van de gezondheidszorg
die gezondheid gaan bepalen. Samen met de algemene gezondheidsgerelateerde
maatschappelijke tendensen, spelen ook nog de sociaal economische
situatie en de vervuiling van het leefmilieu hierbij een bijkomende rol.
17