Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

More documents

Recommendations

Info

16 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december '85 Vrouwen, vruchtbaarheid en industriële belangen Farmaceutische internationals dumpen nogal eens verouderde, in het Westen verboden geneesmiddelen in de ontwikkelingslanden. Zo stelde WEMOS het verkopen van anabole steroïden door Organon aan de kaak. Deze praktijken vinden ook plaats met allerhande anticonceptiemiddelen. Reden voor de vrouwenfarmagroep van WEMOS om een internationaal samenwerkingsverband op te zetten. Lenny Achthoven schetst de wegen waarlangs dit "Women's network on pharmaceutiocals" haar doelen wil bereiken. Het ontwikkelen van een eigen" vrouwenvisie" én het kritisch volgen van de traditioneel wetenschappelijke onderzoekingen spelen hierbij een rol. Dat het niet blijft bij studeren, blijkt wel uit het feit dat het netwerk inmiddels de eerste resultaten behaalde op de VNvrouwenconferentie in Nairobi jongstleden zomer. Lenny JIchthoven Vrouwen nemen een sleutelpositie in in de gezondheidszorg. Zij gebruiken veel geneesmiddelen en beslissen vaak ook nog voor familieleden over de aanschaf van geneesmiddelen. In ontwikkelingslanden wordt een onevenredig groot deel van hun totale inkomen besteed aan vaak preparaten met een twijfelachtige effectiviteit. Daarnaast zijn er nog een groot aantal middelen op de markt die de vruchtbaarheid van de vrouw beïnvloeden. Deze preparaten worden ook in de ontwikkelingslanden op grote schaal geïntroduceerd via family-planningsprogramma's. Hierbij ontbreekt het de vrouwen veelal aan basis-informatie over de werkingen en bijwerkingen van de verschillende preparaten. Bij de ontwikkeling van nieuwe preparaten spelen vrouwen zo goed als geen rol. Het is zo langzamerhand onaanvaardbaar dat kenriis over middelen die speciaal bestemd zijn voor vrouwen, geconcentreerd blijft in handen van mannelijke specialisten. In dit artikel zal kritisch worden ingegaan op de ontwikkelingen op het gebied van de hormonale anticonceptie. Dit is slechts een deelterrein van ons totale aandachtsgebied 'Vrouwen en geneesmiddelen'. Inunorele praktijken Vrouwen kunnen vanaf de leeftijd dat ze gaan menstrueren tot ver in de menopauze blootstaan aan verschillende hormoonpreparaten met vele bekende en nog onbekende bijwerkingen. In extreme vormen doet deze situatie zich op dit ogenblik voor in de ontwikkelingslanden. De industrie heeft grote financiële belangen bij een groeiende markt voor geneesmiddelen in de Derde Wereld. De verkopen in de Verenigde Staten en Europa stabiliseren zich en zullen volgens de prognoses de komende jaren alleen maar afnemen. Men zal zich dus steeds meer gaan richten op de Derde Wereld. De Europese farmaceutische industrie beheerst op het ogenblik 45,9% van de totale wereldexportmarkt voor geneesmiddelen. Hiervan heeft de Duitse industrie een marktaandeel van 20% en neemt de Nederlandse industrie 3,7% voor haar rekening. Geneesmiddelen die in het Westen slechts onder strenge voorschriften door medici kunnen worden verstrekt of zelfs geheel van de markt zijn genomen, worden in de Derde Wereld zonder enige schroom nog steeds op de markt gebracht. Hierbij wordt er door de industrie misbruik gemaakt van de gebrekkige nationale wetgevingen op het gebied van geneesmiddelenimport en het ontbreken van consumentenorganisaties in de meeste o.Q.twikkelingslanden. De medici in ontwikkelingslanden zijn bovendien volledig afhankelijk van de door de industrie verstrekte informatie. Gezien de grote economische belangen schuift de industrie maar al te graag de verantwoordelijkheid voor het gebruik af op slecht geinformeerde medici en regeringen in ontwikkelingslanden. ~g~voo~dv.md~pr~tijken vormen de zogenaamde KP.drugs. Dit zijn hooggedoseerde oestrogeen-progesteron preparaten die circa tienmaal zoveel hormonen bevatten als de normale anticonceptiepil. Zij werden ontwikkeld als zwangerschapstest en als middel tegen menstruatiestoornissen. In het Westen zijn ze van de markt genomen omdat ze als zwangerschapstest ineffectief bleken en bovendien bleken ze bij gebruik wanneer een vrouw reeds zwanger was, ernstige afwijkingen aan hart, ledematen en zenuwstelsel van de ongeboren vrucht te kunnen geven. Deze middelen worden echter nu nog steeds op grote schaal gebruikt door vrouwen in ontwikkelingslanden als zwangerschapstest, abortusmiddel en als middel om de menstruatie opnieuw op gang te brengen. E.P. drugs worden door verschillende farmaceutische industrieën nog steeds geëxporteerd naar ontwikkelingslanden. Wij stellen
ons daarbij de vraag: "Waarom zou een middel dat niet geschikt is bevonden voor een Westerse vrouw, plotseling wel geschikt zijn voor een vrouw in een ontwikkelingsland?" Het gedrag van de industrie is in deze immoreel. Zij heeft immers ook de verantwoordelijkheid voor de gezondheidstoestand van haar consumenten en dient bij de verkoop van middelen rekening te houden met de gebrekkige medische infrastructuur van de betreffende landen. "Ontwikkeling" in anticonceptie Sinds de introductie van de pil is het in principe mogelijk geworden een bewuste keuze te maken voor een kind. Dit betekende een bevrijding van het onverbrekelijk met vrijen verbonden moederschap. De keerzijde van deze ontwikkeling was dat vrouwen hiermee voortaan afhankelijk werden van anticonceptiemiddelen en de consequenties daarvan. Dit betekende dat vrouwen steeds meer macht over eigen lijf verloren. Na de succesvolle introductie van de pil heeft de industrie het onderzoek naar nieuwe hormonale middelen voortgezet. Daarbij valt op dat men steeds langduriger werkzame preparaten ontwikkelde, zoals de prikpil en zeer recent Norplantê. Norplant® wordt als hormoonpreparaat onder de huid van de arm geïmplanteerd en beschermt dan gedurende maar liefst vijf jaar tegen zwangerschap. Vooral dit middel wordt zeer geschikt geacht voor vrouwen in ontwikkelingslanden omdat het de bevolkingsplanners verzekert van vijf jaar onvruchtbaarheid bij de gebruiksters. Zo'n geïmplanteerd preparaat kan niet zomaar verwijderd worden. Dit vereist een operatie onder plaatselijke verdoving in steriele omgeving die ongeveer 20 minuten duurt. Vrouwen die het middel gebruiken zijn sterk afhankelijk van medische structuren. Zij verliezen met dergelijke middelen een groot deel van haar beslissingsrecht over haar vruchtbaarheid. Women's network Het zoveelste incident op de geneesmiddelenmarkt, ditmaal met de E.P. drugs. vormde voor een aantal vrouwen binnen de WErkgroep Medische OntwikkelingsSamenwerking, WE- JIOS de aanleiding om het initiatief te nemen tot oprichting van een internationaal samenwerkingsverband van nou_eo.: 'IIltenaatioaal women's net- ..tt _ ~aIs'. Vrouwen pogm binnen dit netwerk kennis en ondet ze" in eigen hand te nemen om zo een stuk macht over hun eigen lichaam terug te veroveren. Daartoe staan ons verschillende wegen open. Het is allereerst belangrijk dat vrouwen overal ter wereld kunnen beschikken over dezelfde informatie over nieuwe en oude preparaten. Door middel van het netwerk hopen we een intensieve informatieuitwisseling op gang te brengen, die over en weer zal leiden tot een zo compleet mogelijk beeld van problemen van vrouwen met geneesmiddelen. Dit is voor ons een essentiële vorm van bewustwording. Het maakt vrouwen minder kwetsbaar en afhankelijk van de veelal gekleurde voorlichting van de industrie. Met zo'n samenwerkingsverband kun je elkaar waarschuwen voor slechte middelen en gezamenlijk werken aan exportbeperkingen van ineffectieve en zelfs gevaarlijke middelen als E.P. drugs. Naast een internationale informatie-uitwisseling tussen vrouwen is het van fundamenteel belang om het onderzoek en de ontwikkeling van geneesmiddelen meer in eigen hand te nemen. Daarbij kunnen we in grote lijnen twee richtingen onderscheiden. We kunnen een geheel eigen'vrouwenvisie' op geneesmiddelen proberen te vormen. Daarbij denken we aan het beoordelen van preparaten op hun 'vrouwvriendelijkheid'. Met 'vrouwvriendelijk' bedoelen we preparaten die een zo kort mogelijke werkingsduur hebben, zo min mogelijk bijwerkingen hebben, betrouwbaar en goedkoop zijn. Alle vrouwen moeten hierbij hun macht over lichaam en vruchtbaarheid kunnen behouden. Bij middelen als de prikpil en Norplantv, komt hun zelfbeschikkingsrecht in het gedrang. Op grond hiervan zouden deze 'vrouwonvriendelijke' preparaten moeten worden afgewezen. Bij de ontwikkeling van een vrouwenvisie op vruchtbaarheidsbeïnvloedende middelen passen ook eisen aan de farmaceutische industrie om nu eens eindelijk ernst te maken met de ontwikkeling van anticonceptie voor mannen en het ontwikkelen van betere niet-hormonale anticonceptiemethoden voor vrouwen. Waarom zouden vrouwen genoegen moeten nemen met hormoonpreparaten, terwijl mannen nauwelijks bereid zijn het relatief onschuldige condoom te gebruiken? Al jaren liggen de ontwikkelingen op het gebied van de barrière-middelen als condooms en pessaria stil. Bij deze strategie ligt het voor de hand dat de vrouw niet meer afhankelijk wil zijn van de medicus of medica die de nodige verplichte handelingen moet verrichten, voordat ze de beschikking krijgt over een effectieve geboorteregelingsmethode. De industrie zal dan minder verzekerd zijn van een medisch gecontroleerde continue consumptie van haar middelen, zoals dit nu bij de pil en het spiraal wel het geval is. Middels recente ontwikkelin- Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december '85 17 gen op de anticonceptiemarkt trachten de industrieën op deze gevoelens van ongenoegen in te spelen. Dit blijken echter veranderingen in de marge te zijn, met een essentiëel andere kijk op anticonceptie heeft het niets te maken. Twee voorbeelden kunnen dit verhelderen. Het anti-progesteron, een soort abortus pil wordt in de vrouwenpers ontvangen als een middel waarbij vrouwen weer baas in eigen buik kunnen worden. Gezien de menstruatiestoornissen die optreden bij herhaald gebruik en de nog ver van perfecte betrouwbaarheid, zal dit middel in handen van medisch geschoold personeel blijven. Een ander voorbeeld is de recente ontwikkeling op het gebied van de prostaglandines waarmee vrouwen zelf een abortus zouden kunnen opwekken. Bij deze middelen is een goede medische infrastructuur op de achtergrond eveneens dringend noodzakelijk, aangezien bij 20 procent van de vrouwen geen of een incomplete abortus optreedt. Ernstige bloedingen zijn hierbij niet denkbeeldig. Deze vaginale prostaglandinepil is met name ontwikkeld voor gebruik in de Derde Wereld. Dat is gezien het bovenstaande uiterst problematisch. Deze twee voorbeelden illustreren naar mijn mening duidelijk dat de zogenaamde nieuwe middelen nog steeds niet veel meer betekenen dan de ontwikkeling van meer van hetzelfde. De tweede lijn waarlangs het onderzoek zou kunnen lopen is die volgens de traditioueel wetenschappelijke methode. Daarmee kunnen alle werkingen en bijwerkingen, voor zover in de medische literatuur beschreven, bestudeerd worden. Deze kennis vormt op-dit moment meestal de basis waarop we acties ondernemen. Het betekent dat je op grond van alleen wetenschappelijk aantoonbare onaanvaardbare bijwerkingen, van de industrie kunt eisen middelen van de markt te nemen. Dat hiermee aan een groot aantal niet-wetenschappelijke bewijsbare werkingen of niet onderzochte bijwerkingen wordt voorbijgegaan, is duidelijk. Als voorbeeld noemen we alleen al het scala van 'psychisch' geduide klachten bij het gebruik van de pil zoals hoofdpijn, meer of minder zin in vrijen, stemmingswisselingen etc. Klachten van vrouwen dienen serieus geregistreerd en onderzocht te worden. Niet alleen de natuurwetenschappelijk aantoonbare bijwerkingen zoals een verhoogde kans op trombe-embolische complicaties bij gebruik van hoog gedoseerde pillen, zouden de aanleiding moeten zijn om te zoeken naar nieuwe preparaten. Wel kan er op goede gronden zorgvuldiger onderzoek naar effecten van hormonale middelen op de lange termijn Vervolg op pagina 55
Page 2 and 3: 'Yzouwen, vl'llChtbaarheid en jpdps
Page 4 and 5: o :::J o ::c: z• I m:.E]&AIGANG,
Page 6 and 7: 8 Tijdschrift voor Gezondheid en Po
Page 8 and 9: 10 Tijdschrift voor Gezondheid en P
Page 12 and 13: --.---~ 14 Tijdschrift voor Gezondh
Page 18 and 19: Huisartsen mogen zich niet te snel
Page 20 and 21: . ~. 22 Tijdschrift voor Gezondheid
Page 30 and 31: 32 Tijdsc:hrift voor Gezondheid en
Page 32 and 33: i! :' i ~ . '- 34 Tijdschrift voor
Page 40 and 41: 42 Tijdsc:hrift voor Gezondheid en
Page 42 and 43: ,..-"------- 44 Tijdschrift voor Ge
Page 44 and 45: I , 46 Tijdschrift voor Gezondheid
Page 50 and 51: ! 62 Tijdsc:hrift voor Gezondheid -
Page 52 and 53: 54 Tijdsc:hrift VOOI' Gezondheid en
Page 54 and 55: Verkoop uw scriptie: stuur haar op
Page 56: 58 Tijdsc:hrift voor Gezondheid en

Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?