Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
WAT ZIJN TAMME<br />
EN WILDE HUISARTSEN<br />
OP DE VRIJE MARKT WAARD?<br />
De ontwikkeling<strong>en</strong> rond het vestigingsbeleid voor<br />
huisarts<strong>en</strong> wekk<strong>en</strong> bij mij steeds meer de associatie met e<strong>en</strong><br />
tragedie, waarin de hoofdrolspelers straks in de slotscène all<strong>en</strong><br />
ontzield ter aarde stort<strong>en</strong>, met elkaars mess<strong>en</strong> in de rug. Zal<br />
er geapplaudiseerd word<strong>en</strong>?<br />
Wie zijn die hoofdrolspelers. Neem nu de gevestigde<br />
huisarts<strong>en</strong>, zeg maar de LHV. Er komt binn<strong>en</strong>kort e<strong>en</strong> voor<br />
h<strong>en</strong> gunstig vestigingsbesluit maar ze zijn doodsbang dat<br />
daarmee hun greep op de praktijkopvolging verdwijnt. Ook<br />
hebb<strong>en</strong> ze zich de woede van de werkloze huisarts<strong>en</strong> op de<br />
hals gehaald door vast te stell<strong>en</strong> dat er pas arbeidsplaats<strong>en</strong><br />
bij kom<strong>en</strong> als de gemiddelde praktijkgrootte de 2400<br />
overschrijdt. Dat betek<strong>en</strong>t meestal: ge<strong>en</strong> extra plaats<strong>en</strong>. Angst<br />
dus voor veel wilde vestiging<strong>en</strong> in de kom<strong>en</strong>de maand<strong>en</strong>.<br />
Daarmee komt de tweede partij op het toneel. De werkloze<br />
huisarts<strong>en</strong>, die zich door de LHV in de steek gelat<strong>en</strong> voel<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> zich wild vestig<strong>en</strong> zolang het nog kan. Met groot financieel<br />
risico, krankzinnige werktijd<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun opvatting<strong>en</strong> over goede<br />
gezondheidszorg op het spel zett<strong>en</strong>d zijn ze op jacht naar<br />
patiënt<strong>en</strong>.<br />
De patiënt<strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> de derde partij. Hun rol in het stuk is<br />
dat van het voetvolk dat van alle kant<strong>en</strong> geronseld wordt<br />
zonder te wet<strong>en</strong> waar het voor tek<strong>en</strong>t.<br />
Ondanks deze treurnis wordt er geapplaudiseerd, ter<br />
linkerzijde nog wel. Van Es cs. (TGP 85/3) stell<strong>en</strong> het<br />
marktmechanisme als nieuwe norm <strong>en</strong> zi<strong>en</strong> de concurr<strong>en</strong>tie<br />
tuss<strong>en</strong> gevestigde <strong>en</strong> "wilde" huisarts<strong>en</strong> als hefboom voor e<strong>en</strong><br />
progressieve ontwikkeling. Werkloze huisarts<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> zich<br />
vestig<strong>en</strong> op basis van coalities met patiënt<strong>en</strong>ver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong><br />
(welke? de hartstichting?) omdat ze parallelle belang<strong>en</strong> (wat<br />
is hèt belang van dè patiënt) hebb<strong>en</strong>: de één wil werk, de<br />
ander makkelijk toegankelijke gezondheidszorg.<br />
Kwaliteitsverbetering vol!Jt automatisch want de praktijk<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> kleiner, zegg<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemde auteurs. Raat<br />
(Volkskrant 22/10/85)sluit z'n pleidooi voor vrije concurr<strong>en</strong>tie<br />
zelfs af met het "argum<strong>en</strong>t" dat het tijd wordt voor e<strong>en</strong> "nieuw<br />
links" dat het vrije spel der maatschappelijke kracht<strong>en</strong> durft<br />
te gebruik<strong>en</strong>.<br />
Tijd voor e<strong>en</strong> anecdote, e<strong>en</strong> dilemma voor "links". In de<br />
afgelop<strong>en</strong> zomer vond e<strong>en</strong> wilde vestiging plaats te Groning<strong>en</strong>,<br />
uitgerek<strong>en</strong>d in e<strong>en</strong> wijk waar e<strong>en</strong> gezondheidsc<strong>en</strong>trum van<br />
progressieve signatuur probeert eerstelijnsgezondheidszorg<br />
vorm te gev<strong>en</strong>. Ge<strong>en</strong> spoor van invloed van gebruikers bij<br />
deze wilde vestiging. Wat nu? Applaus, vanwege de<br />
praktijkverkleining? Overig<strong>en</strong>s is dit voorval e<strong>en</strong> goede<br />
illustratie van de eerder geschetste tragedie. Want wát is de<br />
reaktie van de Groninger PHVop dit gebeur<strong>en</strong>: het rondz<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> zwarte lijst met waarnem<strong>en</strong>d huisarts<strong>en</strong> die géén lid<br />
zijn van de LHV <strong>en</strong> het advies aan de plaatselijke huisarts<strong>en</strong><br />
deze waarnemers niét in te hur<strong>en</strong>. De praktijkzoek<strong>en</strong>de<br />
huisarts<strong>en</strong> reageerd<strong>en</strong> furieus op deze dunne daad <strong>en</strong> er zijn<br />
méér wilde vestiging<strong>en</strong> te verwacht<strong>en</strong>. De loopgrav<strong>en</strong>oorlog<br />
is begonn<strong>en</strong>.<br />
Gaat links de vrije markt - die altijd al bestond -<br />
sanctioner<strong>en</strong>? E<strong>en</strong> vernieuw<strong>en</strong>de t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s zie ik niet. Er kom<strong>en</strong>,<br />
op wankele basis, e<strong>en</strong> aantal arbeidsplaats<strong>en</strong> bij. D.ezitt<strong>en</strong>de<br />
huisarts<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sterkere positie <strong>en</strong> de progressieve<br />
wilde vestiging<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ieder mom<strong>en</strong>t omver gehaald<br />
word<strong>en</strong> door kapitaalkrachtiger concurr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Structureel<br />
verandert er niets <strong>en</strong> de invloed van de gebruikers blijft ev<strong>en</strong><br />
minimaal als tevor<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> oudere huisarts zegt het kernachtig:<br />
"het wordt weer net als vroeger, to<strong>en</strong> sned<strong>en</strong> we elkaar de<br />
strot af om patiënt<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>". Aan deze vorm van vrije<br />
concurr<strong>en</strong>tie is niets nieuws te ontdekk<strong>en</strong>.<br />
Is het concurr<strong>en</strong>tieprincipe daarmee uit deze boze? Ik d<strong>en</strong>k<br />
van niet. Ditbegrip wordt in de discussie steeds zo e<strong>en</strong>zijdig<br />
gebruikt! Het gaat alle<strong>en</strong> maar over het aantal kruid<strong>en</strong>iers in<br />
de straat <strong>en</strong> niét over de kwaliteit van hun produkt. To<strong>en</strong> ik<br />
e<strong>en</strong> huisartspraktijk overnam was de <strong>en</strong>ige toets e<strong>en</strong> geldige<br />
registratie als huisarts. En dat was dat. Of ik nu wond<strong>en</strong> hecht<br />
of niet, e<strong>en</strong> onderzoeksbank heb of niet, of ik 15minut<strong>en</strong> per<br />
patiënt reserveer of 2 (omdat ik e<strong>en</strong> tijdrov<strong>en</strong>de hobby heb),<br />
of ik met ander<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk of niet, daar word ik als solistisch<br />
huisarts volkom<strong>en</strong> vri in gelat<strong>en</strong>.<br />
Juist bij het ontbrek<strong>en</strong> van deze kwaliteitstoetsing moet de<br />
eerderg<strong>en</strong>oemde hefboom geplaatst word<strong>en</strong>. Dáár kan<br />
marktmechanisme <strong>en</strong> concurr<strong>en</strong>tie toegepast word<strong>en</strong>. Er zijn<br />
e<strong>en</strong> aantal manier<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kbaar. Eerder in dit blad is het<br />
"vergelijk<strong>en</strong>d war<strong>en</strong>onderzoek" aan de orde geweest (TGP<br />
84/4). Daarin werd<strong>en</strong> huisarts<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> aantal k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
vergelek<strong>en</strong> (van praktijkgrootte tot standpunt over euthanasie).<br />
Prima, alhoewel misschi<strong>en</strong> wat willekeurig. Er zijn<br />
structurelere manier<strong>en</strong>. De vestiging van huisarts<strong>en</strong> moet<br />
plaats gaan vind<strong>en</strong> op basis van op<strong>en</strong>bare funktie-eis<strong>en</strong>, die<br />
op het mom<strong>en</strong>t van vestiging <strong>en</strong> op ieder gew<strong>en</strong>st mom<strong>en</strong>t<br />
later getoetst kan word<strong>en</strong>. Net zoals dat allang te do<strong>en</strong><br />
gebruikelijk is in gezondheidsc<strong>en</strong>tra begev<strong>en</strong> huisarts<strong>en</strong> zich<br />
op de - vrije - arbeidsmarkt <strong>en</strong> solliciter<strong>en</strong> met hun specifieke<br />
k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> naar vrijkom<strong>en</strong>de plaats<strong>en</strong>. De al gevestigde<br />
huisarts<strong>en</strong> promer<strong>en</strong> zich op dezelfde manier zodat duidelijk<br />
wordt welke waar er gebod<strong>en</strong> wordt. Zo ontstaat concurr<strong>en</strong>tie<br />
op kwalitatief niveau. Het is duidelijk dat e<strong>en</strong> optimale<br />
praktijkgrootte, die kleiner is dan de huidige 2400,onderdeel<br />
van deze aanpak is.<br />
E<strong>en</strong> utopie? Ik d<strong>en</strong>k van niet. De belangrijkste vraag is<br />
natuurlijk waar de macht zich conc<strong>en</strong>treert, bij wie huisarts<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> solliciter<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> mogelijk antwoord komt inzicht, in<br />
de vorm van de binn<strong>en</strong>kort in te stell<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijke!<br />
regionale vestigingscommissies. Daarmee krijg<strong>en</strong> de<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dus de politiek, greep op de vestiging van<br />
huisarts<strong>en</strong>. Op dat niveau moet<strong>en</strong> binn<strong>en</strong>kort de belangrijke<br />
ontwikkeling<strong>en</strong> plaats gaan vind<strong>en</strong>. Ik citeer hier Andrée van<br />
Es <strong>en</strong> Marti<strong>en</strong> Bouwmans (Volkskrant 5/11/85, waarin ze<br />
overig<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> ander standpunt innem<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte van het<br />
vestigingSbeleid dan in TGP 85/3)over de rol van depolitiek:<br />
..."wat staat de politiek in de weg die nonn (van 2400patiënt<strong>en</strong>,<br />
JT) op korte termijn naar 2000te verlag<strong>en</strong>" ..<strong>en</strong> .."het gaat erom -<br />
ruimte te creëer<strong>en</strong> voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> om zelf te bepal<strong>en</strong> hoe hun<br />
eig<strong>en</strong> gezondheidszorgvoorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> eruit moet<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> om<br />
die voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> afte kunn<strong>en</strong> dwing<strong>en</strong>" ..."dat vereist actief<br />
optred<strong>en</strong> van links m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, vooral op geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>iveau, om de<br />
"" mogelijkhed<strong>en</strong> maximaal uit te buit<strong>en</strong>".<br />
~\'<br />
Misschi<strong>en</strong> kan het vestigingsbeleid zo méér word<strong>en</strong> dan e<strong>en</strong><br />
noodzakelijk kwaad voor huisarts<strong>en</strong> (tam <strong>en</strong> wild) <strong>en</strong> kan de<br />
patiënt op de huisarts<strong>en</strong>markt beter vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> wat er<br />
in zijn kraam te pas komt.<br />
Jaap Talsma