Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

38 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december '85
. ,
Ontwikkelingshulp is geen hulp, dat is al eens eerder in deze kolomme
uitgelegd. Deze hulp kan niet losgezien worden van machtsverhoudingen tussen
rijk en arm in deze wereld. Ontwikkelingshulp is voor ons werkgelegenheid,
afzetmarkt, drager van de westerse cultuur en ideologie.
Behalve aan traditionele hulporganisaties is Nederland ook rijk aan solidariteits-
en aktiegroepen. Het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking drukte
zelfs een speciaal boekje waarin alle adressen van deze organisaties staan,
samen met de meer traditionele hulpinstanties. Het boekje bevat drie organisaties
die zich met Portugal bezighouden, drie Uraguay bewegingen en verscheidenen
Zuid(elijk) Afrikagroepen. Wat zijn we solidair!
Maar is solidariteit wel solidariteit? Een bonte parade voorbeelden van bizarre,
als solidariteit bedoelde acties, trekt aan me voorbij. Zo kreeg één van de
instellingen van het ANC in Tanzania eens een solidariteitszending van de
Üterreichische Sozialistische Jugendbewegung (of iets van dien aard). Onder
grote belangstelling werd de container opengemaakt. Voor het oog van de vrijheidsstrijders
rolden honderden flessen vruchtesap van uitstekende kwaliteit
over de grond. Alleen maar vruchtesap. In de andere container zaten beertjes
van glas, gevuld met honing. Honing vonden de meesten niet zo lekker, maar
de vruchtesap ging er wel in. Het gevolg was, dat de volgende dag niemand
naar school ging of z'n werk deed. Vruchtesap is namelijk schaars in Tanzania,
en ieders darmstelsel protesteerde heftig tegen de fruitige overdosis. Tot maanden
na dato kon je op de meest vreemde plaatsen die verdomde beertjes vinden,
met hun poten nog vol honing die er met geen mogelijkheid uitte krijgen was .
De Oostenrijkers zullen er wel geen nacht minder om geslapen hebben. De
vraag, of ANC'ers wel behoefte hadden aan beertjes met honing is misschien
wel nooit bij ze opgekomen. Op medisch vlak ligt het idee van materiële steun
eveneens erg voor de hand. Uitglijders zoals hierboven beschreven komen ook
bij medische hulp voor en zijn dan nog schrijnender.
De neiging bestaat weleens, om zendingen aan socialistische landen of linkse
bewegingen in den vreemde wat minder kritisch te bekijken dan andere. Als
het dáárheen gaat, dan zit het wel goed, zo lijkt de gedachte te zijn. Zo makkelijk
is solidariteit niet.
Ook in Sandinistisch Nicaragua rijden onze rolstoelen slecht over de ongeplaveide
weg. In de jungle van El Salvador is het misdadig iemand kilometers te
laten lopen met een kist vol geneesmiddelen die niet bruikbaar zijn.
Nevenstaand verhaal laat de ontwikkeling zien die de Medische Commissie
van het El Salvador Komitee Nederland heeft doorgemaakt: van het ongeselecteerd
sturen van medicijnen kwam het uiteindelijk tot een situatie waarin onder
zeer moeilijke omstandigheden, overleg en informatieuitwisseling plaatsvond
met het FMLN-FDR. Een voorbeeld van solidariteit zonder een Jantje-van
Leiden.
r
Jan van Bergen, arts
Joke Derksen, arts
Hulpverlening met hindernissen
Sinds het FMLN openlijk de strijd
is aangegaan met het regime zijn opmerkelijke
successen geboekt. Op dit
moment heeft het volksverzet éénderde
deel van het Salvadoriaanse grondgebied
min of meer onder controle. De
laatste tijd zijn de aanvallen van het
regeringsleger, mede dankzij versterking
van land- en luchtmacht door
grootscheepse steunoperaties vanuit
de Verenigde Staten, toegenomen. De
regeringstroepen zijn frequenter in
staat tot infiltraties in bevrijd gebied.
Ondanks alle problemen is men in bevrijd
gebied begonnen met de verwezenlijking
van de idealen van de bevrijdingsbeweging:
een goede gezond-
heidszorg, goede en voldoende voeding,
alfabetisering, en een democratisch
bestuur.
In het Programmatisch Platform
van de Revolutionaire Democratische
Regering staat dat gestreefd wordt
naar "de instelling van een nationaal
gezondheidszorgsysteem, dat aan de
gehele bevolking (zowel in de steden
als op het platteland) een efficiënte
medische dienst waarborgt, die in
hoofdzaak preventief moet zijn". In
dit licht is ook de voedselproductie
van belang. Een wezenlijke bijdrage
aan de preventie leveren de gezondheidsbrigades.
Zij geven voorlichting
over hygiene, de betekenis van gezui-
verd water, de bouw van latrines en
de bereiding van voedsel.
Het medische werk wordt verricht
door de weinige artsen en gediplomeerde
verpleegsters/-ers die er zijn,
bijgestaan door de gezondheidsbrigadisten.
Hun werk gebeurt vaak onder
extreem moeilijke omstandigheden,
onder bescherming van eenheden van
het FMLN. Voortdurend moet rekening
gehouden worden met bombardementen
en legeraanvallen. Daarom
moeten de'puestos de Salud' (medische
hulpposten), de 'clinicos populares'
(volkskliniekjes) en de 'hospitales
del Frente' (veldhospitalen) zo goed
mogelijk verborgen zijn, soms in bos-