Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

26 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december 'SS
spanningen; ze proberen daar anders mee om te gaan.
Dat mensen veel bewuster leven komt ook tot uiting in
het consumptiepatroon. Ze zijn niet alleen kritisch ten
aanzien van het slikken van medicijnen, maar letten meer
op het voedsel dat ze kopen.
Binnen een goed overleg stellen mensen als het ware
een eigen behandelingsplan op. Ze kiezen daarbij voor een
aantal leefregels al of niet gecombineerd met een bepaalde
hoeveelheid medicijnen.
Dood in de pot.
In nauwe samenwerking met de deelnemers van de bloeddrukgroep
ontwikkelde ik een vorm die goed aansloot bij
hun wensen en behoeften. Toch zal over een poosje van
het project niet méér over zijn dan een stapeltje vergeten
geschriften.
Waar loopt een dergelijk project nu op stuk? Wat zijn
de knelpunten die er uiteindelijk toe zullen leiden dat alles
in de prullebak terecht komt?
De werlanethode
Inspringen op de bèhoeften van mensen zelf werd ons
eerste struikelblok. Ik wilde een hulpverleningsvorm ontwikkelen
die aansloot bij de behoeften van mensen zelf.
Dit betekende voor mij dat, wilde ik de mensen überhaupt
bereiken, dit alleen mogelijk zou zijn door in te gaan op
dê persoonlijke vragen van de mensen. De professionele
krachten in het buurthuis bleken er anders over te denken.
Zij bepaalden dat mensen uit de groep zich actief moesten
gaan bemoeien met de organisatie van het buurthuis.
Denk je eens in. Je vraagt bij een groenteboer om een
krop sla en deze geeft je een zakje zaad met de mededeling
dat, als je dat in de volle grond zaait je over drie maanden
een heerlijke krop sla kunt nuttigen. En dan woon je in
een flatwijk, zevenhoog, met een balcon waarop je je benen
niet eens rechtuit kunt steken. Kijk, naar zo'n groenteboer
ga ik niet meer terug.
Wij besloten dan ook ons uit het buurthuis terug te trekken
waardoor er een huisvestingsprobleem ontstond.
Samenwerking
Een ander struikelpunt bleek de samenwerking tussen
professionelen in de eerste lijn. Deze was van dien aard
dat niemand een initiatief durfde te nemen waarmee de
woede van een andere partij werd gewekt. Concreet betekende
dit voor ons dat de slechte samenwerking tussen
het buurthuis en het maatschappelijk werk veroorzaakte
dat het maatschappelijk werk ons geen ruimte aan durfde
te bieden.
Organisatie en begeleiding
Het hoge bloeddrukproject heeft van het begin af aan
gedraaid met aanwezigheid van professionele deskundigheid.
Een wijkbewoonster leverde deze op basis van vrijwilligheid;
deskundigheid welke gebaseerd was op professionele
kennis en vaardigheden opgedaan gedurende 20
jaar werken in de gezondheidszorg (waaronder 6 jaren
opleiding in verpleegkundige sectoren en 7 jaar studie aan
de universiteit in een sociale wetenschap).
De hoge bloeddrukgroepen zijn ontstaan naar voorbeeld
van zelfhulpgroepen in Zagreb, Joegoslavië. Professionele
werkers daar zetten vanuit een gezondheidscentrum zelfhulpgroepen
op voor mensen met een maagzweer, allergie,
chronische hoest, enz. Zonder verder over de consequenties
van een dergelijk naamgebruik te denken, zijn wij
over zelfhulpgroepen gaan praten. Meer vanuit de
gedachte van wat mensen zelf aan hun hogebloeddruk zouden
kunnen doen.
Uit de evaluatiegesprekken die we regelmatig in de groepen
houden, blijkt telkens weer dat de mensen professio-
nele ondersteuning willen voor met name organisatie
begeleiding. Ze komen om te praten over hun (gezon
heidsproblemen en zijn vaak niet bij machte om daarbi
ook nog eens de organisatie van een groep op zich te neme
Verzoeken om professionele ondersteuning bij de organi
satie en begeleiding werden bijvoorbeeld door de wijkver
pleging afgewezen. In plaats van in te gaan op een hul
vraag van wijkbewoners vulden zij, nota bene zónder overleg
of vragen, het begrip 'zelfhulpgroep' in: 'Zelfhulpgroepen
zijn groepen die ontstaan vanuit de bewoners van
Overvecht en die draaien van daaruit ook zelfstandig.'.
De wijkverpleegkundigen vonden dat de deelnemers aan
de zelfhulpgroepen zèlf voor de organisatie moesten
opdraaien. Deze invulling van het begrip 'zelfhulpgroep'
botste behoorlijk met onze visie op, en ervaringen met
zelfhulpgroepen.
Herstructurering
Door ons vertrek uit het buurthuis vielen we buiten de
professionele structuren. Het bestuur van het gezondheidscentrum
was wel bereid om ons onderdak te verlenen,
maar zag ons dan wel graag in kontakt met een officiële
structuur zoals GVO-Utrecht. Na een wat moeizaam overleg
en het schrijven van enige rapporten komt de begeleidingscommissie
van GVO tot het besluit dat het project
past binnen hun doelstellingen.
Samen met de GVO-consulent zoeken we naar een
manier waarop de continuïteit van het project gegarandeerd
kan worden. Zelf ben ik een voorstandster van integratie
in de eerstelijnshulpverlening. 'Gezondheidsvoorlichting
en opvoeding' mag volgens mij niet tot een nieuw
specialisme leiden, tot een nieuw verwijzingsinstituut,
maar moet een geïntegreerd onderdeel blijven van het
takenpakket van de verantwoordelijke werkers in de eerste
lijn.
Concreet denk ik daarbij aan de benoeming van een
functionaris die bijvoorbeeld onder de noemer van
gezondheidsopbouwwerk in nauwe samenwerking met de
bestaande hulpverlening het projekt verder ontwikkelt en
integreert. Voor het financieren van zo'n functionaris
schrijven we verschillende subsidiegevers aan, helaas zonder
succes. De geldstromen worden van alle kanten ingedamd
en GVO-Utrecht laat het er verder bij zitten. De
continuïteit van het projekt blijft afhankelijk van de
kwetsbare vrijwillige aanwezigheid van één persoon.
Samenvattend kun je stellen dat de door de samenleving
verantwoordelijk geachte hulpverleners weigeren om in
te gaan op behoeften zoals mensen die zelf formuleren. Ze
weigeren om mensen die hulp te geven die het hen mogelijk
moet maken hun zelfstandigheid terug te winnen.
Mensen hebben in principe het vermogen om te leren
zwemmen. Nu kun je ze, uitgaande van deze wetenschap
in één keer in het diepe gooien met als resultaat dat er
een paar meteen de zwemkunst machtig zijn en accepteren
dat het overgrote gedeelte verdrinkt.
Je kunt ook kiezen voor een moeizamere weg, tijd vrij
maken om mensen te leren zwemmen; ze die middelen en
vaardigheden aanreiken die het hen mogelijk maakt om
het hoofd boven water te houden voor je ze het diepe
instuurt .••