Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
,<br />
I<br />
l Ii-<br />
,<br />
Het belang dat e<strong>en</strong> (pot<strong>en</strong>tiële) patiënt<br />
heeft bij het al dan niet betal<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> specifiek gebied van de gezondheidszorg<br />
hangt niet alle<strong>en</strong> af van<br />
het gebruik dat hij of zij er ev<strong>en</strong>tueel<br />
ooit van zal mak<strong>en</strong>. Ook de hoeveelheid<br />
geld die iemand ter beschikking<br />
heeft speelt e<strong>en</strong> rol: er wordt niet alle<strong>en</strong><br />
geld verdeeld tuss<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>,<br />
maar ook tuss<strong>en</strong> mogelijke besteding<strong>en</strong>.<br />
Wat aan zorg besteed wordt, kan<br />
niet aan iets anders word<strong>en</strong> uitgegev<strong>en</strong>.<br />
Dat geldt bijvoorbeeld voor de<br />
collectieve middel<strong>en</strong>: het bedrag dat<br />
naar medicijn<strong>en</strong> voor terminale kankerpatiënt<strong>en</strong><br />
gaat, gaat niet naar<br />
speelgoed <strong>en</strong> leidsters voor crêches. Bij<br />
particuliere besteding<strong>en</strong> is dat net zo:<br />
de ziek<strong>en</strong>fondspremie verdwijnt richting<br />
ziek<strong>en</strong>fonds, er kan ge<strong>en</strong> nieuwe<br />
ijskast van word<strong>en</strong> aangeschaft.<br />
Voor rijke land<strong>en</strong> <strong>en</strong> rijke m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> is<br />
het uitgev<strong>en</strong> van geld aan technische<br />
snufjes niet onaantrekkelijk; misschi<strong>en</strong><br />
dat ze ooit teg<strong>en</strong> iets help<strong>en</strong>. Ze<br />
zull<strong>en</strong> er niet minder om et<strong>en</strong>. Voor<br />
wie weinig geld heeft kan dat anders<br />
ligg<strong>en</strong>, In e<strong>en</strong> arm land kan het uitgev<strong>en</strong><br />
van geld aan ziek<strong>en</strong>huiz<strong>en</strong> betek<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
dat er niet g<strong>en</strong>oeg over is om te<br />
bested<strong>en</strong> aan het verbeter<strong>en</strong> van landbouw.<br />
Voor e<strong>en</strong> 'minder bedeelde Nederlander'<br />
kan e<strong>en</strong> verhoging van de<br />
ziek<strong>en</strong>fondspremie betek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat er<br />
op de sportclub of de vakantie bezuinigd<br />
moet word<strong>en</strong>, Het lijkt me belangrijk<br />
dat dergelijke afweging<strong>en</strong> bov<strong>en</strong><br />
tafel kom<strong>en</strong>, te meer daar crêches,<br />
landbouw <strong>en</strong> vakantie wel e<strong>en</strong>s meer<br />
aan de 'volksgezondheid' bij zoud<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> dan veel diagnostische<br />
apparat<strong>en</strong> ...<br />
Net zoals goede bejeg<strong>en</strong>ing vaak -<br />
weinig verhelder<strong>en</strong>d - opgeëist wordt<br />
als e<strong>en</strong> 'recht', vertroebelt het aa<strong>nr</strong>oep<strong>en</strong><br />
van recht<strong>en</strong> ook financiële afweging<strong>en</strong>,<br />
Neem e<strong>en</strong> uitspraak als:<br />
'iedere<strong>en</strong> die ervoor in aanmerking<br />
komt heeft recht op nierdialyse'. Dat<br />
klinkt nobel, maar wat zit er precies<br />
aan vast? In de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong><br />
wordt dat duidelijk. In naam van de<br />
zelfbeschikking is daar ge<strong>en</strong> andere<br />
instantie dan de patiënt zèlf die uiteindelijk<br />
beslist over al-dan-niet dialyse.<br />
Dat moet<strong>en</strong> wij ook zo do<strong>en</strong>, zegt Thatcher,<br />
weg met de betutteling van de<br />
National Health Service (die maar in<br />
zeer beperkte mate dialyse toestaat).<br />
Daar wordt dan niet bijverteld dat in<br />
de V.S. alle<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die er zelf<br />
voor kunn<strong>en</strong> betal<strong>en</strong>, over dat 'recht<br />
op nierdialyse' beschikk<strong>en</strong>. Zolang<br />
zorg collectief gefinancierd wordt betek<strong>en</strong>t<br />
het uitroep<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong><br />
'recht" op nierdialyse dat er ge<strong>en</strong> geld<br />
O\"el'blijft voor zak<strong>en</strong> waar ander<strong>en</strong><br />
'recht" op hebb<strong>en</strong>. Het lijkt me daarom<br />
beter op te houd<strong>en</strong> met het claim<strong>en</strong><br />
\"3n onaantastbare recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> dis-<br />
<strong>Tijdschrift</strong> voor <strong>Gezondheid</strong>· <strong>en</strong> <strong>Politiek</strong> - december '85 31<br />
A.N.P. foto 1974.Led<strong>en</strong> van de Nederlandse hartpatiënt<strong>en</strong> ver<strong>en</strong>iging bezett<strong>en</strong> de Tweede Kamer.<br />
cussie te gaan voer<strong>en</strong> over prioriteit<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> verdeling. Alles kan immers niet tegelijk<br />
...<strong>en</strong> zelfs al zou al het geld dat<br />
nu besteed wordt aan vernietigingstechnologie<br />
overgeheveld word<strong>en</strong><br />
naar de begroting van volksgezondheid,<br />
dan nog kwam er op e<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong><br />
mom<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>s in zicht...(toegegev<strong>en</strong>,<br />
dat zou wel ev<strong>en</strong> dur<strong>en</strong>!)<br />
E<strong>en</strong> andere eig<strong>en</strong>aardigheid van de<br />
huidige discussie over de verdeling<br />
van voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> schuilt in de zinsnede<br />
'iedere<strong>en</strong> die ervoor in aanmerking<br />
komt'. Wiekomt er voor e<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<br />
in aanmerking? Op dit mom<strong>en</strong>t<br />
wordt dat grot<strong>en</strong>deels bepaald door de<br />
medici. Zij selecter<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> door het<br />
stell<strong>en</strong> van indicaties. Ziek<strong>en</strong>fonds<strong>en</strong>,<br />
particuliere verzekeraars <strong>en</strong> overheid<br />
kunn<strong>en</strong> prober<strong>en</strong> het totale volume<br />
aan verrichting<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> maximum<br />
te bind<strong>en</strong>, het blijv<strong>en</strong> de medici-practici;<br />
die in elk individueel geval besliss<strong>en</strong><br />
of iemand al dan niet binn<strong>en</strong> het<br />
'indicatiegebied' past.<br />
Daar zijn e<strong>en</strong> aantal manier<strong>en</strong> voor.<br />
Ze kunn<strong>en</strong>.om te beginn<strong>en</strong> somatische<br />
term<strong>en</strong> hanter<strong>en</strong> <strong>en</strong> bijvoorbeeld afsprek<strong>en</strong><br />
dat alle<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die nog e<strong>en</strong><br />
gave blaas hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> bij wie ooit tot<br />
niertransplantatie kan word<strong>en</strong> overgegaan<br />
binn<strong>en</strong> het indicatiegebied<br />
voor nierdialyse vall<strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> ook<br />
psychologische criteria opvoer<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
eis<strong>en</strong> dat van e<strong>en</strong> dialysepatiënt verwacht<br />
kan word<strong>en</strong> dat hij of zij teg<strong>en</strong><br />
de belasting van de therapie is opgewass<strong>en</strong>.<br />
Ook iemands 'sociale waarde'<br />
(1)kan t<strong>en</strong>slotte op<strong>en</strong>lijk e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong>:<br />
jonge m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
dan verkoz<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> oude<br />
alle<strong>en</strong>staand<strong>en</strong>.<br />
Af <strong>en</strong> toe komt de discussie over de<br />
indicatiestelling naar buit<strong>en</strong>. Dat is<br />
meestal als het aspect van de 'sociale<br />
waarde' er al te dik bov<strong>en</strong>op ligt. Kli-<br />
niek<strong>en</strong> die kunstmatige inseminatie<br />
<strong>en</strong>kel geïndiceerd acht<strong>en</strong> bij 'stabiel<br />
gehuwde' vrouw<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> luidruchtige<br />
kritiek gekreg<strong>en</strong>. Terecht, lijkt me.<br />
Maar bij allerlei minder in het oog lop<strong>en</strong>de<br />
verstrekking<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> ook<br />
voortdur<strong>en</strong>d afwegingskwesties. En of<br />
die nu in sociale, in psychologische of<br />
in somatische term<strong>en</strong> geformuleerd<br />
word<strong>en</strong> doet er eig<strong>en</strong>lijk vrij weinig<br />
toe: in al die gevall<strong>en</strong> wordt het geld<br />
van de gezondheidszorg verdeeld <strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> er, zonder dat dat zo héét,<br />
prioriteit<strong>en</strong> aangebracht. Waarom<br />
zoud<strong>en</strong> de arts<strong>en</strong> die last alle<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
drag<strong>en</strong> zodat ze er <strong>en</strong>kel onderling<br />
over van m<strong>en</strong>ing kunn<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>?<br />
V;olg<strong>en</strong>smij kunn<strong>en</strong> we die ruzie beter<br />
'met z'n all<strong>en</strong>' mak<strong>en</strong>.<br />
Goede zorg<br />
Alle patiënt<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> belang bij<br />
goede zorg. Tot op zekere hoogte gaat<br />
dat inderdaad op. Als er dan toch geopereerd<br />
wordt: lat<strong>en</strong> de chirurg<strong>en</strong><br />
dan het goede be<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> de anaesthesis<br />
t<strong>en</strong> niet zó royaal zijn met de<br />
narcotica dat de patiënt niet meer<br />
wakker wordt. Zolang 20% van alle<br />
bejaard<strong>en</strong> in de ziek<strong>en</strong>huiz<strong>en</strong> daar ligt<br />
vanwege g<strong>en</strong>eesmiddel<strong>en</strong>vergiftiging<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> zolang het nog kan vóórkom<strong>en</strong><br />
dat veel arts<strong>en</strong> serieus gelov<strong>en</strong> dat incest<br />
in hun praktijk niet voorkomt is<br />
er ge<strong>en</strong> twijfel over mogelijk: het is in<br />
het belang van alle patiënt<strong>en</strong> dat er<br />
zorgvuldiger gewerkt wordt. Maar het<br />
probleem van de 'inhoud van de zorg'<br />
is niet louter e<strong>en</strong> probleem van 'fout<strong>en</strong>'.<br />
Met patiënt<strong>en</strong>initiatiev<strong>en</strong> als<br />
zwartboek<strong>en</strong> <strong>en</strong> klacht<strong>en</strong>bureaus valt<br />
dat probleem dan ook niet op te loss<strong>en</strong>.<br />
Met initiatiev<strong>en</strong> van arts<strong>en</strong> <strong>en</strong> overheid<br />
als 'onderlinge toetsing' <strong>en</strong> 'controlecommissies'<br />
ev<strong>en</strong>min. Het is in dit