Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

24 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december 'SS
,Bij het beoordelen van geldstukken vertrouwt men andere
ogen niet, doch waar het om leven en gezondheid gaat
volgt men blindelings het oordeel van anderen'.
Aldus stelt Desiderius Erasmus in zijn lofrede op de
Geneeskunde in 1518. Hij vervolgt met vast te stellen dat
er door alle tijden heen geneesheren zijn die uit onwetendheid
of eerzucht verwarring stichten onder de mensen,
maar zegt hij verder:
'mensen behoren op de hoogte te zijn van die kennis die
handelt over hoe men de gezondheid kan behouden.'
Binnen het kader van een studie psychologie, accepteer
ik in de zomer van 1977 een stage-aanbod om in een buurthuis
te Overvecht wijkbewoners actief te betrekken bij de
zorg voor hun eigen gezondheid. Ik wil proberen andere
vormen van hulpverlening te ontwikkelen; vormen die beter
aansluiten bij de behoeften zoals mensen die zelf ervaren
èn waarpinnen ruimte is voor emancipatieprocessen.
Deze emancipatieprocessen zijn van belang voor noodzakelijke
veranderingen van de machtsstructuur binnen de
arts-patiënt- relatie (hulpgever- hulpvrager).
In overleg met de staf van het buurthuis kies ik voor de
opzet van een werkgroep bestaande uit wijkbewoners. Deze
zal zich bezig houden met het organiseren van thema
avonden op het gebied van de gezondheidszorg. Bewust
kiezen we niet voor een gezondheidswinkel omdat deze,
naar onze mening, teveel drijft op professionele deskundigheid
welke een belemmering zal vormen voor het opgang
komen van emancipatieprocessen. Daarentegen heeft
een bewonersgroep als belangrijk voordeel, dat zij een
onderdeel is van haar eigen doelgroep en zelf belangrijke
informatie bevat over de aanwezige behoeften en de wijze
waarop je daar op aan kunt sluiten.
Bij het opzetten van de werkgroep formuleren we twee
belangrijke uitgangspunten. We vinden dat mensen een
Hulpverleners houden geen rekening met
datgene wat de patiënten zelf willen. Vanuit deze
constatering startte Jean Oliehoek in 1977, samen
met een aantal bewoners van de Utrechtse wijk
Overvecht, een "hoge bloeddruk groep" In dit
artikel beschrijft ze de werkwijze en ervaringen
van deze zelfhulpgroep. Daarnaast gaat ze in op de
wijze waarop deze nieuwe vorm van hulpverlening
een langzame dood stierf.
Wat ging er mis? Jean Oliehoek blikt terug en
constateert dat vooral onwil en behoudzucht van
hulpverleners uit de eerste lijn belangrijke
oorzaken zijn. Maar dat niet alleen. Ondanks succes
en enthousiaste wijkbewoners bleek geen enkele
instantie bereid met de benodigde finànciële
middelen over de brug te komen ...
Jean OHehoek, gezondheidswerkster te Utrecht
Zelfhulpgroep om zeep
eigen verantwoordelijkheid hebben wanneer het gaat om
vragen over of problemen met hun eigen lichaam en gezondheid.
Dit uitgangspunt bepaalt in belangrijke mate
de inhoud van het werk. Uit de eigen verantwoordelijkheid
vloeit voort dat mensen zelf beslissingen moeten nemen
over de eigen gezondheid en leven. Mensen zijn echter pas
in staat tot het nemen van verantwoorde beslissingen als
ze de beschikking hebben over voldoende, inzichtelijk gemaakte
informatie. Bijvoorbeeld informatie over de situatie
waarin mensen zich bevinden, over de keuzemogelijkheden
die binnen de situaties aanwezig zijn maar ook informatie
over de consequenties die aan de betreffende keuzes
vastzitten.
De eigen ervaringen van mensen met hun gezondheidsproblematiek
vormen ons tweede uitgangspunt. Dit
bepaalt de vorm waarin voorlichting en kennisoverdracht
plaats zal vinden. Mensen krijgen de mogelijkheid om zich
te groeperen rondom gemeenschappelijke gezondheidsproblemen.
Binnen de groep staan hun eigen ervaringen
centraal. Uitgenodigde deskundigen krijgen geen ruimte
voor een eigen verhaal, maar worden verzocht om in te
gaan op de vragen van de mensen zelf.
Bloeddrukgroep
Op 11 mei 1978 organiseert de werkgroep een avond
over hoge bloeddruk; we maken de aanwezige mensen
attent op de mogelijkheid om een 'zelfhulpgroep' te vormen.
Vier mensen voelen wel voor een dergelijke groep.
In twee vervolgbijeenkomsten geven de deelnemers aan
wat ze met de groep willen: 'Gezamenlijk werken aan de
hoge bloeddruk door het verzamelen van informatie en
documentatie. Praten over de ermee samenhangende problemen
en elkaar steunen bij het te lijf gaan van deze
problemen'.