Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

i
t
I
-
verschijnselen te diagnostiseren en
te behandelen als premenstrueel
syndroom, ook kan baseren op expliciete
therorieën en aantoonbare onderzoeksresultaten.
In mijn scriptie
gaf ik aan dat dit niet het geval is 6 .
De periodiciteit en het tijdstip
waarop de klachten optreden in relatie
met de menstruele cyclus, zouden
essentiële elementen moeten zijn in
iedere omschrijving van PMS. In de
medisch -wetenschappelijke literatuur
blijken uiteenlopende definiëringen
te bestaan. In sommige definities
gaat het om het optreden van
verschijnselen gedurende de zeven
dagen voorafgaande aan de menstruatie,
in andere echter gedurende
een aantal dagen voor en tijdens de
menstruatie. In het laatste geval bestaat
het gevaar van overlapping met
andere diagnoses, bijvoorbeeld dysmennorrhoe
(pijn tijdens de menstruatie).
Opvallend is overigens dat
naarmate de omschrijving recenter
gemaakt is, de symptomenlijst langer
en de gehanteerde tijdsduur van
de premenstruele fase ruimer wordt.
De Leeuw verrichtte een postenquete
naar het vóórkomen van (pre)menstruele
verschijnselenvl. Uit dit onderzoek
blijkt dat de klachten in de
menstruele fase duidelijker zijn af te
bakenen dan de klachten in de premenstruele
periode. De Leeuw
constateert dat premenstruele
klachten vaak pas onderkend worden
nadat enige tijd symptomen op
een kalender zijn aangetekend. Ongemakken,
pijntjes of klachten tijdens
de (moeilijk herkenbare) premenstruele
periode worden dan ook
vaak toegeschreven aan de algemene
gezondheidstoestand en niet aan de
aanstaande menstruatie; er wordt
een attributiefout gemaakt. Een goede
voorlichting over premenstruele
symptomen kan deze attributiefout
aan het licht brengen en angst over
de algemene gezondheidstoestand
doen afnemen. Tegelijkertijd zijn de
premenstruele klachten voor de
vrouw beter te hanteren en in ernstiger
gevallen voor de arts effectiever
te behandelen.
Er bestaan vele theorieën over het
verband tussen de symptomen en de
bloedspiegels van verschillende hormonen
of andere stoffen in het bloed.
De oudste en meest bekende is de
progesterondeficiëntie- theorie. In
andere benaderingen zoekt men een
verklaring in toegenomen prolactineniveau's,
afgenomen pyridoxinespiegels
of in een gestoorde oestrogeen-progesteron-verhouding.
De
meest recente theorie stelt een verstoord
evenwicht in de prostaglandineproductie
in de baarmoeder centraal.
Geen van deze theorieën kan
buigen op een ondubbelzinnige experimentele
bevestiging.
De behandelingen die worden
voorgesteld verschillen eveneens
sterk. Voor veel middelen worden
succespercentages van 50-70% gemeld.
In studies waarin de resultaten
vergeleken worden van een groep
met een placebo behandelde vrouwen
en één waarin een medicament
werd toegediend, blijken de succespercentages
niet significant te verschillenë.",
Blijkbaar helpt het geven
van een medicament (en aandacht)
op zichzelf al goed, onafhankelijk
van de vraag wat er precies voorgeschreven
wordt. De medicamenteuze
behandelingen kunnen gepaard gaan
met de nodige bijwerkingen, zodat
de vraag gesteld moet worden of men
de duivel niet probeert uit te drijven
met Beëlzebub''.
Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december '85 43
De bijzondere expertise, waarop
de medische professie uiteindelijk de
aanspraak ontleent voor beroepsuitoefening
is ontoereikend. De interpretatie
van de wisselende, cyclisch
variërende gemoedsstemmingen en
gedragingen van vrouwen veroorzaken
dan ook de nodige meningsverschillen
binnen de medische professie.
Sommige artsen behandelen de
klachten enthousiast met allerhande
medicamenten, anderen betonen terughoudendheid.
Illustratief voor dit
laatste hiervoor zijn de opmerkingen
van Van Hall (hoogleraar gynaecologie
te Leiden) op een in 1982 gehouden
cursus over het premenstrueel
syndroom en post-partum depressies.
Hij sluit de discussie over het
premenstrueel syndroom af met de
opmerkingen dat deze diagnose eigenlijk
als een normaliteit zou moeten
worden beschouwd en dat men
vrouwen al een heel eind kan helpen
door er aandacht en begrip voor te
tonen en dat behandeling meestal
niet nodig is. Deze terughoudendheid
was ook te constateren op een
recent gehouden congres in Rotterdam
(1984).
Een andere kijk
Van de Kraan en Van Loenen namen
een diepte-interview af bij 12
vrouwen-''). Alle twaalf blijken de
premenstruele fase als een te onderscheiden
periode te herkennen. De
meest genoemde lichamelijke verschijnselen
zijn rugpijn, hoofdpijn
en gewichtstoename. Alle twaalf
blijken ze prikkelbaar en geïrriteerd
te zijn, ook vermoeidheid en lusteloosheid
werden veel genoemd.
Opvallend is echter het verschil in
beoordeling en acceptatie van deze
'premenstruele verschijnselen'. Vier