Woonwagenbewoners In Nederland PRIMO 2006 - Woonwagenwijzer

4.5 Het onmisbare trekdier
De eerste, kleine woonwagens werden getrokken door een paar honden of door de bewoners zelf. Met het
groter worden van de wagens schaften steeds meer woonwagenbewoners een paardje aan. Meestal een
hit, een afkorting voor Hitlander: een klein, buitengewoon taai paardje, zeer geschikt voor het trekken van
niet al te zware karren. Het beest was niet zo sterk als een groot paard, maar beschikte wel over een beter
uithoudingsvermogen en was bovendien met weinig voedsel tevreden.
Niet iedereen had een paard voor de wagen. Woonwagenbewoners die het grootste deel van het jaar op een
vaste plek stonden, hadden er geen behoefte aan. En sommige mensen hadden gewoon te weinig geld om een
trekdier te kopen. Zij maakten gebruik van een voerman, die zijn paard tegen betaling ter beschikking stelde. In
de provincie Overijssel hadden in de jaren twintig twee van de drie woonwagenbewoners een paard voor hun
wagen, althans in het trekseizoen. Met het invallen van de winter trokken de meesten naar een vaste plaats om
te overwinteren. Een deel van hen verkocht het paard dan om de kosten van voer en stalling uit te sparen. In
het voorjaar schaften ze weer een nieuw beestje aan. Paarden die met de bewoners overwinterden, hadden het
volgens de Dierenbescherming niet al te best. In de verslagen uit die jaren klaagt de organisatie steen en been
over de ontberingen die de beesten in de winter leden.
Net als de wagens, werden ook de paarden al snel een handelsobject voor woonwagenbewoners. In de eerste
helft van de vorige eeuw ontstond een levendige ruilhandel in paarden, ook buiten de officiële paardenmarkten
om. Hendrik van Aalst schreef dat hij na zijn huwelijk in 1918 in een woonwagen was getrokken en vlak daarna
zijn eerste paard, een appelschimmel, op de paardenmarkt in Utrecht had gekocht voor het niet geringe bedrag
van driehonderd gulden. Al na een week had hij het beest met een boer geruild voor een ander paard, een
transactie waar hij 250 gulden aan overhield. Van Aalst had als motto: ‘Als men koopman is, mag men geen
winst laten lopen’. Dat gold ongetwijfeld voor de meeste woonwagenbewoners. In de elf jaar dat Van Aalst in
een woonwagen doorbracht, heeft hij naar eigen zeggen zo’n vijfhonderd paarden geruild, gekocht en verkocht.
Het heeft hem een aardig centje opgeleverd. De vraag naar paarden begon eind jaren dertig af te nemen, toen
de eerste auto’s hun intrede deden op de kampen.
Twee paarden voor een wagen in Dwingelo, 1905. Voor veel woonwagenbewoners in het
begin van de eeuw een luxe. (Particuliere collectie Carl Siegert, Harmelen)
I n f o r m a t i e c d - r o m ‘ W o o n w a g e n b e w o n e r s i n N e d e r l a n d ( 1 8 8 0 - 2 0 0 6 ) ’ 3 1
▼
Index