Woonwagenbewoners In Nederland PRIMO 2006 - Woonwagenwijzer

1 SCHETS VAN DE GROEPEN
Wie zijn woonwagenbewoners?
Sinds jaar en dag benadrukken woonwagenbewoners dat ze anders zijn dan ‘huisbewoners’ die ze burgers
noemen. Ze beroepen zich op een eigen groepscultuur, met waarden en omgangsvormen waar ze trots op zijn.
De overheid heeft dat onderscheid erkend. Het minderhedenbeleid, dat rond 1980 werd ingevoerd, besteedde
speciale aandacht voor woonwagenbewoners als een aparte groep.
Het is pas een eeuw geleden dat in Nederland de eerste woonwagen op de openbare weg verscheen.
Aanvankelijk ging het om kleine aantallen. In de volkstelling van 1889 lezen we dat er 93 woonwagens in
Nederland waren, met 326 bewoners. Nu moeten we het met schattingen doen, die variëren van 25.000
tot 30.000 woonwagenbewoners. De groep, die zich heeft ontwikkeld tot een aparte sociale categorie in de
Nederlandse samenleving, is in één eeuw tijd dus aanzienlijk uitgedijd.
Meestal wordt onderscheid gemaakt tussen Nederlandse woonwagenbewoners en ‘zigeuners’ (tegenwoordig
veelal Roma en Sinti genoemd). De Nederlandse woonwagenbevolking kent weer een onderverdeling in:
reizigers (mensen die van oudsher zouden hebben rondgetrokken), burgers (‘recente’ woonwagenbewoners
die voorheen in een huis woonden) en kermisreizigers en wegenbouwers (woonwagenbewoners vanwege
hun beroep). Vooral de categorie reizigers heeft altijd veel belangstelling getrokken, omdat zij van uitheemse,
rondtrekkende (voor)ouders zouden afstammen. Ook als er onder het voorgeslacht mensen waren aan te
wijzen die niet altijd hadden rondgereisd voor hun beroep, was het argument dat in andere takken van de
stamboom waarschijnlijk zwervers waren aan te treffen.
Het leven in woonwagens
begin 19e eeuw.
Als mensen reizend in hun levensonderhoud voorzien – en al helemaal als ze er in een woonwagen met het
hele gezin op uittrekken – krijgen ze al snel te horen dat het zwerven hun in het bloed zit. Om die ‘zwerfdrang’
te kunnen verklaren zijn zoektochten ondernomen naar een oergroep van reizigers. Er doen bijvoorbeeld
verhalen de ronde dat woonwagenbewoners afstammen van Duitse trekarbeiders, afgedankte huursoldaten
I n f o r m a t i e c d - r o m ‘ W o o n w a g e n b e w o n e r s i n N e d e r l a n d ( 1 8 8 0 - 2 0 0 6 ) ’ 6
▼
Index