Historische wortels van het Postmodernisme

“52 De filosofen 1. hadden van oudsher het wonderbaarlijke vermogen van de contradictio in
adjecto; 2. zij vertrouwden de begrippen even onvoorwaardelijk als zij de zintuigen wan-
trouwden: zij stonden er niet bij stil dat begrippen en woorden ons erfgoed zijn uit tijden
waarin het in de hoofden zeer duister en bescheiden toeging. Wat het laatst tot de filosofen
begint door te dringen: zij moeten zich de begrippen niet meer gewoon cadeau laten geven, ze
niet alleen maar zuiveren en ophelderen, maar ze om te beginnen maken, scheppen, poneren en
de anderen voor ze winnen. Tot nu toe vertrouwde men over het geheel genomen op zijn
begrippen, als op een prachtig mooie bruidsschat uit een of andere wonderwereld: maar het
waren uiteindelijk de erfgoederen van onze verste, pienterste maar ook domste voorouders.
Deze piëteit voor datgene wat wij in onszelf aanwezig bevinden behoort misschien tot het
morele element in het kennen. Allereerst is absolute scepsis ten aanzien van alle overgeleverde
begrippen nodig (zoals een filosoof die misschien al eens bezeten heeft - Plato uiteraard -, want
hij heeft het tegenovergestelde onderwezen).”
“66 Ook aan de fenomenaliteit van de innerlijke wereld houd ik vast: alles wat ons bewust
wordt is eerst terdege voorbereid, vereenvoudigd, geschematiseerd, geduid, - het werkelijke
proces van de innerlijke ‘waarneming’, de causale aaneensluiting van gedachten, gevoelens,
begeerten, van subject en object speelt zich voor ons absoluut in het verborgene af - en is
misschien iets puur denkbeeldigs. Deze ‘schijnbare innerlijke wereld’ is met precies dezelfde
vormen en procedures benaderd als de ‘uitwendige’ wereld. Wij stuiten nooit op ‘feiten’: lust
en onlust zijn late, afgeleide fenomenen van intellectuele aard… De ‘oorzakelijkheid’ ontglipt
ons; tussen gedachten een rechtsreeks, oorzakelijk verband aan te nemen, zoals de logica doet -
is het gevolg van de allergrofste en botste waarneming. Tussen twee gedachten spelen nog alle
mogelijke affecten hun spel: maar de bewegingen zijn te vlug, daarom miskennen wij ze,
loochenen wij ze… ‘Denken’ zoals de kennistheoretici het onderstellen, komt in het geheel niet
voor: dat is een volstrekt willekeurige fictie, verkregen door één element uit het proces te
lichten en alle overige eruit weg te cijferen, een kunstmatig arrangement om zich beter
begrijpelijk te maken… De ‘geest’, iets dat denkt: liefst zelfs ‘ de geest absoluut, zuiver, puur’ -
deze conceptie is een afgeleid tweede gevolg van de valse zelfwaarneming die aan ‘denken’
gelooft: hier heeft men zich eerst een akt gedacht die helemaal niet voorkomt, ‘het denken’, en
ten tweede een subjectsubstraat waarin iedere akt van dit denken en verder niets anders zijn
oorsprong heeft: dat wil zeggen, zowel de daad als de dader zijn gefingeerd.”
20