Historische wortels van het Postmodernisme

der zonde’. De geschriften die Nietzsche na Aldus sprak Zarathoestra schreef zijn dan
enerzijds een soort van explicatie van de leer die door Zarathoestra wordt verkondigt, en
werpen anderzijds ook een kritische blik op de traditionele zingevingskaders teneinde duidelijk
te maken waarom de mens beter af zou zijn met deze nieuwe leer. In zijn Ecce Homo zegt hij
hier zelf over: “Mijn taak voor de nu volgende jaren was zo streng als mogelijk uitgetekend.
Nadat het ja-zeggende deel van mijn taak volbracht was, kwam de nee-zeggende, nee-doende
helft ervan aan de beurt: de herwaardering van de tot nu geldende waarden zelf, de grote
oorlog, - het naderbij roepen van een dag van beslissing. Hierbij is inbegrepen het bedachtzame
rondkijken naar verwante geesten die mij vanuit hun kracht tot vernietigen de helpende hand
zouden bieden. - Van dat moment af [dus vanaf na de Zarathoestra] zijn al mijn geschriften
vishaken: misschien heb ik wel evenveel verstand van vissen als wie dan ook?… Als ik niets
gevangen heb, dan ligt de schuld niet bij mij. De vissen onbraken…” 20
Laat ik echter eerst trachten de kern van Aldus sprak Zarathoestra kort weer te geven. Ik wil
daarvoor eerst weer enkele citaten uit dat boek presenteren: 21 “Zarathoestra’s voorrede. 3 Toen
Zarathoestra de eerste stad na de bossen bereikte, trof hij daar veel volk verzameld op de markt
aan: want het was beloofd dat het een koorddanser te zien zou krijgen. En Zarathoestra sprak
aldus tot het volk: Ik leer jullie de bovenmens. De mens is iets dat overwonnen moet worden.
Wat hebben jullie gedaan om hem te overwinnen? Alle wezens tot nu toe hebben iets
geschapen dat boven henzelf uitging: en jullie willen de eb van deze grote vloed zijn en liever
nog terugkeren tot het dier dan de mens overwinnen? Wat is de aap voor de mens? Een
voorwerp van spot of van pijnlijke schaamte. En juist dat zal de mens voor de Bovenmens zijn:
een voorwerp van spot of van pijnlijke schaamte. Jullie hebben de weg van worm naar mens
afgelegd, en veel is in jullie nog worm. Eens waren jullie apen, en ook thans nog is de mens
méér aap dan welke aap ook. Alwie onder jullie de grootste wijze is, ook hij is enkel tweespalt
en tweeslachtigheid van plant en van spook. Maar gebied ik jullie spoken of planten te worden?
Ziet, ik leer jullie de Bovenmens! De Bovenmens is de zin der aarde. Moge jullie wil zeggen:
de Bovenmens zal de zin der aarde zijn! Ik bezweer jullie, mijn broeders, blijft de aarde trouw
en schenkt geen geloof aan hen die jullie spreken van bovenaardse hoop! Gifmengers zijn het,
of zij het weten of niet. Verachters van het leven zijn het, afstervend en zélf vergiftigd, die de
aarde moe is: mogen zij heengaan! Eerst was zich vergrijpen aan God het hoogste vergrijp,
maar God stierf, en daarmee stierven ook deze vergrijpers. Nu is het vreselijkste zich aan de
aarde te vergrijpen en de ingewanden van het onnaspeurlijke hoger te achten dan de zin der
aarde. Eens zag de ziel vol verachting op het lichaam neer: en deze verachting was toen het
20 NIETZSCHE (F.). Ecce Homo. Op. Cit., p. 111.
21 Al deze citaten zijn afkomstig uit NIETZSCHE (F.). Aldus sprak Zarathustra. 1996.
44