Historische wortels van het Postmodernisme

generaties niet enkele individuen van de tegenwoordige generaties ten offer gebracht mogen
worden? In deze zin, dat hun hartzeer, hun onrust, hun wanhoop, hun misgrepen en
angstcapriolen nodig bevonden zouden worden, omdat een nieuwe ploegschaar de bodem moet
breken en vruchtbaar maken voor allen? - Tenslotte: wij delen terzelfder tijd aan de naaste de
gezindheid mede, waarin hij zich offer voelen kan, wij overreden hem tot het project, waartoe
wij hem benutten. Zijn wij dan van medelijden verstoken? Maar wanneer wij nu ook aan ons
medelijden voorbij op ons zelf de overwinning bevechten willen, is dit dan niet een hogere en
vrijere houding en stemming dan die, waarbij men zich zeker voelt, wanneer men aan het licht
gebracht heeft of een handeling de naaste goed dan wel pijn doet? Wij daarentegen zouden
immers door het offer - waaronder wij en de naasten begrepen zijn - het algemene menselijke
machtsgevoel versterken en op een hoger plan brengen, gesteld ook nog, dat wij niet meer
zouden bereiken. Maar alleen dit al zou een positieve vermeerdering zijn van het geluk. - Ten
laatste, wanneer zelfs dit… maar geen woord meer! Een blik volstaat, gij hebt mij begrepen.”,
“148 Blik in de verte. - Zijn alleen die handelingen moreel, zoals men wel gedefinieerd heeft,
die omwille van de ander en alleen om zijnentwil verricht worden, dan bestaan er geen morele
handelingen! Zijn alleen die handelingen moreel - zoals een andere definitie luidt - die in
vrijheid van wil verricht worden, dan bestaan er eveneens geen morele handelingen! - En wat is
dus datgene, wat men zo noemt en dat toch in alle geval existeert en om een verklaring vraagt?
Het zijn de effecten van een aantal intellectuele misgrepen. - En gesteld dat men zich van deze
dwalingen zou bevrijden, wat zou er dan worden van de ‘morele handelingen’? - Krachtens
deze dwalingen deelden wij tot dusver een aantal handelingen een hogere waarde toe dan ze
bezitten: wij zonderden ze af van de ‘egoïstische’ en van de ‘onvrije’ handelingen. Wanneer
wij ze thans weer bij deze onderbrengen, zoals wij wel moeten doen, dan verminderen wij
ongetwijfeld hun waarde (het gevoel van hun waarde), en wel meer dan billijk is, omdat de
‘egoïstische’ en ‘onvrije’ handelingen tot dusver te laag getaxeerd werden, op grond van die
vermeende fundamentele en intrinsieke verschillendheid. - Zo zullen zij van nu af minder vaak
verricht worden, omdat ze van nu af lager getaxeerd worden? - Onvermijdelijk! Tenminste
voor een behoorlijke tijd, zolang de weegschaal van het waardegevoel aan de reactie op
vroegere fouten onderhevig is! Maar onze tegenrekening is dat wij de mensen de goede moed
tot de voor egoïstische uitgekreten handelingen teruggeven en de waarde daarvan herstellen, -
wij ontroven ze het slechte geweten! En omdat deze tot dusver verreweg het talrijkst waren en
het in alle toekomst zullen zijn, ontnemen wij het hele beeld van de handelingen en van het
leven zijn boze schijn! Dit is een zeer verheven resultaat! Wanneer de mens zich niet langer als
boosaardig beschouwt, houdt hij op het te zijn!”
36