Als het op communiceren aankomt - Nederlands Genootschap van ...

68
De media beginnen met berichtgeving over wat er is gebeurd, wie er zijn getroffen, wat de oorzaken zijn en
wat de gevolgen. Als ze zelf nog in het duister tasten, staan ze ook open voor ‘overheidsinformatie’. Hebben ze
zich eenmaal een beeld gevormd van de situatie en daarvan verslag gedaan, dan zullen ze naarstig op zoek gaan
naar achtergronden, analyse, verdere gevolgen, eerste onderzoeksuitslagen. Vervolgens komen ze in de fase
van uitdiepen achtergronden, oorzaken, echo’s uit eerdere rampen, schuldigen, verantwoording, nasleep en
menselijk leed. Het kan binnen een paar uur zijn en een andere keer zijn we een dag verder, maar onontkoombaar
verleggen de media hun focus naar oorzaken, verwijtbaarheid en schuldigen. De menselijke kant van het drama
blijft een geliefd thema. Gaandeweg gaat de berichtgeving aandacht besteden aan de materiële gevolgen, nazorg,
begeleiding. En als dit eerder niet afdoende is gepareerd, zal de schuldvraag eindeloos aan de orde worden gesteld.
Intermezzo: Communicatie bij dreiging
Als er sprake is van een concrete dreiging, zal de politie starten met een opsporingsonderzoek. De ruimte
die de gemeente en burgemeester van het Openbaar Ministerie krijgen om te communiceren is doorgaans
beperkt. Het OM zal zo weinig mogelijk informatie naar buiten willen brengen, om te voorkomen dat
daderinformatie op straat komt te liggen en de strafrechtelijke vervolging wordt geschaad. ‘In het belang
van het onderzoek’ kan dan niets worden gemeld. Voor een burgemeester is dat vaak te summier. Om meer
begrip te krijgen voor de afgekondigde mediastilte is het in die gevallen raadzaam om in algemene zin te
wijzen op de rol die daderinformatie in het onderzoek kan spelen. Deze ‘procesinformatie’ kan vanaf het
begin een centrale plek in de communicatie krijgen. Betrokkenen zullen dan begrijpen waarom de
gemeente de inhoud van de dreigementen niet kan (en mocht) vrijgeven. Los van deze procesinformatie
kan de burgemeester in communicatieve zin zich verder richten op zijn boegbeeldfunctie en de gevoelens
van onmacht en zorg met de bevolking delen.
Het is niet anders. Ook crisisnieuws is handel en verslaggevers van veelbekeken nieuwsrubrieken moeten
zich voegen naar het programmaformat. Elke volgende uitzending moeten ze met nieuwe beelden en
invalshoeken komen. Geen beleidsteam dat daarin verandering kan brengen. Het beleidsteam kan er wel
wat tegenoverstellen. Of zoals de Engelsen zeggen: “If you cannot beat them, join them.” Zo moet er bij de
communicatieadviseur in het beleidsteam op aangedrongen worden dat alle belangwekkende crisisinformatie
op de website staat, zodat zowel het publiek als ook de media de site als informatiebron kunnen beschouwen.
Inhoudelijk moet deze informatie, zoals alle verstrekte informatie, voldoen aan een aantal alom bekende