Ongevallen met Russische vliegtuigen die in... - Onderzoeksraad ...

Tijdens deze instructievluchten werd wel een deel besteed aan kunstvluchten maar werden geen
vlakke spins geoefend. De overige uren heeft de bestuurder samen met zijn broer gevlogen waarbij
de normale vliegprocedures werden geoefend. Zij hebben een geschikte instructeur gezocht om
hen te trainen in het kunstvliegen. De leverancier van de Yak-52 heeft verklaard dat hij de kopers
heeft geadviseerd aanvullende kunstvliegtraining bij het eerdergenoemde Engelse bedrijf Skytrace
te volgen. Dit bedrijf heeft ruim twintig jaar ervaring in veiligheids- en kunstvliegtraining met de
Yak-52. De eigenaren hebben dit advies overwogen, maar besloten voor de aanvullende training op
grond van praktische en logistieke overwegingen een andere instructeur te kiezen.
De instructeur
De instructeur was een ervaren vlieger met een Tsjechisch bewijs van bevoegdheid. Hij was
werkzaam als vlieginstructeur bij een vliegschool in Tsjechië. Daar gaf hij zowel normale vlieginstructie
als instructie in het kunstvliegen. Daarnaast vloog hij zelf demonstraties en deed hij mee
aan internationale kunstvliegwedstrijden. Hierbij is hij eenmaal wereldkampioen geworden in de,
op één na hoogste, ‘advanced’ klasse. De instructeur was bekend bij enkele vliegers van Red Star
Flying Circus (Red Star) omdat hij hun al eerder instructie had gegeven. Hij deed dit niet als
vlieginstructeur van de Tsjechische vliegschool, maar op persoonlijke titel. Omdat deze instructeur
de betreffende week weer naar vliegveld Teuge zou komen om de andere Red Star-vliegers
instructie te geven met andere typen vliegtuigen, is besloten hem ook te vragen de beoogde
vliegers van de Yak-52 kunstvlieginstructie te geven. Hierdoor zouden de bestuurder en zijn broer
niet speciaal naar Engeland hoeven te reizen. Aanvankelijk had de broer van de omgekomen
bestuurder verklaard dat hij de instructeur niet expliciet naar zijn Yak-52 ervaring had gevraagd. 22
Dit werd tevens verklaard door de Red Star vlieger die de Tsjechische instructeur had ingehuurd.
Gezien de ervaring en capaciteiten van de Tsjechische instructeur gingen zij er vanuit dat hij
voldoende gekwalificeerd zou zijn. Zij hadden van de instructeur begrepen dat hij instructie op dit
type vliegtuig kon geven. In een later stadium van het onderzoek verklaarde de broer van de
omgekomen bestuurder dat wél expliciet naar de Yak-52 ervaring van de instructeur is gevraagd
en ook of de instructeur vlakke spintraining op de Yak-52 kon geven. 23 Deze vragen werden
volgens de broer bevestigend beantwoord door de Tsjechische instructeur.
Andere vliegers die met deze instructeur hadden gevlogen hebben verklaard dat zij hem strikt in
zijn handelen vonden en gaven aan dat hij zich strikt aan minimum hoogten hield. Verder werd hij
getypeerd als een zeer gedreven man die uitvoerig was in zijn briefings en uitgebreid de verschillende
herstelmethoden besprak. Ook was in deze week, tijdens de training op een ander type
toestel, besproken wanneer en op welke wijze men het vliegtuig zou moeten verlaten met behulp
van het valscherm. Zij gaven daarbij aan dat de instructeur geen spintraining gaf beneden de
4.500 voet.
Hoewel de instructeur, met ruim 2300 vlieguren, een ervaren vlieger was, is nergens uit gebleken
dat hij enige vliegervaring met het vliegtuig van het merk en type Yak-52 had. Volgens zijn
werkgever heeft hij in Tsjechië waarschijnlijk niet met dit type vliegtuig gevlogen, omdat dit
vliegtuig daar niet is gecertificeerd. Of hij in het buitenland met een soortgelijk vliegtuig heeft
gevlogen, is niet bekend geworden. Mocht hij vliegervaring met de Yak-52 hebben gehad, dan zou
dat volgens zijn werkgever minimaal zijn geweest. Ook zijn familie kon hierover niets vertellen. De
recente logboeken van de instructeur waarin zijn vliegervaring staat vermeld konden niet worden
achterhaald, ondanks verzoeken daartoe aan de familie. Er is één logboek gevonden waarvan
alleen een kopie van de laatste bladzijde werd gefaxt; de laatst ingeschreven vlucht was op 10
oktober 1998. Uit de bladzijde van dit logboek bleek dat de instructeur in de periode van 21
september 1998 tot en met 10 oktober 1998 met de vliegtuigen van het merk en type Zlinn 326,
Zlinn 142 en Extra 300 heeft gevlogen. Uit deze bladzijde en uit opgave van de directeur van de
vliegschool is het totale aantal vlieguren van de instructeur berekend. Voor zover bekend is
geworden was de instructeur niet in het bezit van een Russisch bewijs van bevoegdheid.
1.1.5 Vluchtvoorbereiding
De bestuurder heeft de woensdag voor het ongeval voor het eerst kennis gemaakt met de
instructeur. De volgende dag, de dag voor het ongeval, hebben zij voor de eerste keer met elkaar
gevlogen in de Yak-52. Gedurende ongeveer 01:20 uur werden normale vliegprocedures, zoals het
opstijgen en landen en het maken van bochten, en enkele kunstvliegfiguren zoals normale en
22 Ondertekende verklaring opgesteld na interview op 12 april 2001.
23 Commentaar van 8 mei 2004 na inzage concept-rapport.
22