Ongevallen met Russische vliegtuigen die in... - Onderzoeksraad ...

Richard Goode Aerobatics vertrouwd worden gemaakt (‘uitgecheckt’) met het betreffende
Russische vliegtuigtype. Na deze check schrijft het bedrijf een aanbeveling aan de FLA. De
leverancier gaf aan dat, wanneer de FLA deze aanbeveling overneemt, door de FLA een (Russisch)
bewijs van gelijkstelling wordt afgegeven op basis van een ander geldig bewijs van bevoegdheid
dat de bestuurder al in zijn of haar bezit heeft. Op 13 maart 2001, kort na het ongeval met de Yak-
52, heeft de leverancier een publicatie op Internet geplaatst, waarin gewezen wordt op de
bijzondere hersteltechnieken van de Yak-52 bij het uitvoeren van een vlakke spin. Zie ook bijlage
C.
Uit navraag bij de Engelse luchtvaartautoriteiten (Civil Aviation Authorities - CAA), afdeling
aanvragen en certificatie, is gebleken dat bedrijven die Engels geregistreerde vliegtuigen leveren
en onderhouden, door de CAA erkend dienen te zijn. Het gaat hier om erkenningen op het gebied
van onderhoud en de bevoegdheden van het personeel. Dergelijke bedrijven worden jaarlijks door
de CAA geïnspecteerd. Richard Goode Aerobatics was niet in het bezit van een CAA-erkenning,
omdat dit bedrijf zich niet bezighield met Engels geregistreerde vliegtuigen.
1.3.2 Red Star Flying Circus
Zowel de Yak-52 als de Su-29 was in gebruik bij Red Star Flying Circus. Echter, de Yak-52 werd
nog niet ingezet bij activiteiten van Red Star, omdat het vliegtuig gebruikt werd voor de training
van de bestuurder en zijn broer. Als dit vliegtuig zou worden ingezet zou het in principe worden
gevlogen door de bestuurder, zijn broer en een derde vlieger, laatstgenoemde van Red Star. De
Su-29 zou door andere vliegers worden gevlogen.
De activiteiten van Red Star bestonden onder andere uit het op commerciële basis uitvoeren van
kunst-, les-, rondvluchten en het verzorgen van vliegdemonstraties. Daarvoor had Red Star de
beschikking, naast Su-29 en de in november 2000 aangekochte Yak-52, over een Nederlands
geregistreerde Aviat S-2b. Volgens de bewijzen van inschrijving van de Su-29 (RA01276) en de
Yak-52 (RA02080) stonden beide vliegtuigen op naam van de Federation of Aviation Amateurs
(FLA) gevestigd te Moskou. Uit informatie afkomstig van het handelsregister van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken blijkt dat de naam Red Star voorkomt als één van de handelsnamen van
het bedrijf Aero-Materials Association Holland B.V. te Schagen. De handelsnamen van deze B.V.
zijn Aeromatas Holland en Red Star Flying Circus. Deze B.V. is een onderneming die zich
bezighoudt met het verhuren van vliegtuigen, het uitvoeren van luchtreclameopdrachten, het
deelnemen in andere ondernemingen met een gelijk doel en het uitvoeren van kunstvluchten,
aerobatic lessen, rondvluchten en demonstraties. De bestuurder en enig aandeelhouder van Aero-
Materials Association Holland B.V. is S.N.Z. Holding B.V. De bestuurder en enig aandeelhouder van
deze holding is een natuurlijk persoon, die niet tot de groep betrokken Red Star vliegers behoorde.
De aankoop van de Yak-52 is met gelijke delen betaald door de bestuurder, zijn broer en het
bedrijf Aero-Materials Association Holland B.V. De aankoop van de Su-29 is volledig betaald door
Aero-Materials Association Holland B.V. De rol van deze B.V. binnen Red Star beperkte zich vooral
tot (mede)financier van de vliegtuigen.
De Nederlandse wet- en regelgeving maakt onderscheid tussen de eigenaar, houder en gebruiker
van een vliegtuig. 33 Niet is onderzocht wat de Russische wetgeving ten aanzien van de
verantwoordelijkheden van een vliegtuigeigenaar voorschrijft. Het onderhoud van de Sukhoi was
ondergebracht bij het vliegtuigonderhoudsbedrijf Star Airservice op de luchthaven Teuge. Dit zelfde
bedrijf zou ook de Yak-52 gaan onderhouden.
Bij de vluchtuitvoering gebruikte men de checklisten die bij de vliegtuigen geleverd waren, de
bijgeleverde Engelstalige ‘flight manual’, vlieghandboek en algemene literatuur over kunstvliegen.
Hierbij dient vermeld te worden dat in het vlieghandboek van de Su-29 een groot aantal
kunstvliegfiguren in detail is beschreven. Uit verklaringen van de betrokken vliegers bleek dat
binnen Red Star geen of nauwelijks ervaring aanwezig was met het op ‘wedstrijdniveau’ uitvoeren
van kunstvluchten. Enkele vliegers van Red Star verklaarden dat zij elkaar vanaf de grond bekeken
en beoordeelden als één van de andere vliegers een demonstratie vloog. Dit gold niet voor de
vliegers van de Yak-52 die nog geen demonstratie hadden gevlogen en nog bezig waren met de
33 De eigenaar van een Nederlands geregistreerd vliegtuig is verantwoordelijk dat er een bij dat vliegtuig
behorend onderhoudsprogramma wordt opgesteld, bijgehouden en uitgevoerd. De houder is verantwoordelijk
voor de luchtwaardigheid van het vliegtuig. De gebruiker is verantwoordelijk voor het opvolgen van de
aanwijzingen van de fabrikant en de gebruiksbeperkingen van het vliegtuig, zoals vastgelegd in het door de
bevoegde autoriteit goedgekeurde vlieghandboek.
32