Ongevallen met Russische vliegtuigen die in... - Onderzoeksraad ...

Bij buitenlands geregistreerde vliegtuigen ligt sterk de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid
van de eigenaar, houder en bestuurder van een vliegtuig, 41 vanwege het ontbreken van het
toezicht door de Nederlandse Inspectie en in veel gevallen vanwege beperkt of afwezig toezicht
door de staat van inschrijving.
De landen welke zijn aangesloten bij de ECAC, waaronder Nederland, kennen voor de
verkeersluchtvaart SAFA-inspecties (Safety Assessment of Foreign Aircraft). Dit zijn
veiligheidsinspecties specifiek gericht op buitenlandse bezoekende maatschappijen. Het SAFA-team
inspecteert de naleving van verplichte veiligheidseisen die zijn opgesteld door de ICAO en die
gelden op operationeel gebied, technische aspecten en de veiligheid van passagiers. Het SAFAteam
controleert de vliegtuigen, de vluchtvoorbereiding en de vluchtdocumenten.
In Nederland kennen wij voor de kleine luchtvaart (General Aviation) de inspecties welke door
SAGA 42 -teams worden uitgevoerd. Deze inspecties worden willekeurig uitgevoerd tijdens bezoeken
aan Nederlandse vliegvelden. Indien zich op het moment van de inspectie buitenlands
geregistreerde vliegtuigen op een Nederlands vliegveld bevinden, kunnen ook die aan een inspectie
worden onderworpen. Het SAGA-team kijkt naar de documenten, brevetten en de technische staat
van het vliegtuig. Ook wordt de vliegplanning beoordeeld, hiervoor controleert men de gewichtsen
zwaartepuntberekeningen, geplande route, verwachte brandstofverbruik, etc. De
vluchtuitvoering van de General Aviation wordt door de SAGA-teams niet geïnspecteerd. Voor
buitenlands geregistreerde vliegtuigen geldt het ICAO minimum (aanwezigheid van het BvI, BvL en
BvB). Het is voor het SAGA-team niet altijd mogelijk vast te stellen of een buitenlands
geregistreerd vliegtuig voldoet aan de in het land van registratie geldende wet- en regelgeving. De
SAFA- en SAGA-inspecteurs beheersen niet alle zes ICAO-talen (waaronder de Russische taal),
waarin de documenten zijn opgesteld. Bovendien kunnen zij niet op de hoogte zijn van alle
verschillende nationale wet- en regelgeving. De Inspectie Verkeer en Waterstaat, divisie Luchtvaart
(IVW-DL) geeft hierbij aan dat er geen regelgeving bestaat aangaande het toezicht op
luchtwaardigheid van buitenlands geregistreerde vliegtuigen op Nederlandse velden. Hierbij is het
onderscheid naar land van registratie (wel of geen JAA lidstaat) irrelevant. Formeel heeft het land
van registratie het toezicht op de luchtwaardigheid.
Voor wat betreft het gebruik van Nederlandse luchthavens en het Nederlandse luchtruim, zoals
minimum vlieghoogte, geluidsbeperkingen en voorrangsregels, is de Nederlandse wet- en
regelgeving mede van toepassing op in het buitenland geregistreerde vliegtuigen. Het toezicht
hierop wordt vooral door de Luchtvaartpolitie uitgevoerd.
De IVW-DL heeft aangegeven niet op de hoogte te zijn welke buitenlands geregistreerde
vliegtuigen in Nederland zijn gestationeerd. Na het ongeval met de Yak-52 op 9 maart 2001 heeft
IVW-DL geen actie ondernomen ter voorkoming van dergelijke ongevallen. Ook is geen actie
ondernomen betreffende Russisch geregistreerde vliegtuigen in het algemeen of richting de
eigenaar of de vliegers van Red Star. De Divisie Luchtvaart heeft aangegeven pas eventuele acties
te ondernemen na oordeelsvorming. Naar eigen zeggen beschikt IVW-DL op dit moment over te
weinig informatie en wacht zij de bevindingen van de Raad voor de Transportveiligheid af. IVW-DL
gaf aan dat de Unit Handhaving twee weken na het ongeval met de Su-29 alle Nederlandse velden
heeft gecontroleerd op de aanwezigheid van Russisch geregistreerde vliegtuigen. Die bleken er niet
te zijn.
Na het ongeval met de Su-29 op 7 juni 2002 is op 28 januari 2004 de Regeling
luchtvaartvertoningen van kracht geworden, deze regeling moet het risico en de gevolgen van
dergelijke ongevallen verkleinen (zie bijlage E).
1.5.2 Buitenlands geregistreerde vliegtuigen in Nederland
Circa 100 buitenlands geregistreerde General Aviation motorvliegtuigen bevinden zich permanent
in Nederland, 43 naast circa 700 Nederlands geregistreerde General Aviation motorvliegtuigen. 44
41 De Nederlandse wet- en regelgeving maakt onderscheid tussen de eigenaar, houder en gebruiker. De
eigenaar van een Nederlands geregistreerd vliegtuig is verantwoordelijk dat er een bij dat vliegtuig behorend
onderhoudsprogramma wordt opgesteld, bijgehouden en uitgevoerd. De houder is verantwoordelijk voor de
luchtwaardigheid van het vliegtuig. De gebruiker is verantwoordelijk voor het opvolgen van de aanwijzingen
van de fabrikant en de gebruiksbeperkingen van het vliegtuig, zoals vastgelegd in het door de bevoegde
autoriteit goedgekeurde vlieghandboek.
42 Safety Assesment General Aviation.
43 Volgens opgave havenmeesters van Nederlandse vliegvelden, 1 juli 2004.
40