Hoofdstuk 5 lezen Werkgroep 4A Kenniskring.pdf

5.1 Wat is lezen
Lezen is een ingewikkeld proces en meer dan het beheersen van een techniek. Zeker in
onze huidige technisch hoogstaande maatschappij waarin veel gebruik wordt gemaakt van
elektronische communicatiesystemen. In onze huidige wereld wordt de rol van het visuele
steeds belangrijker naast die van geschreven taal.
Dat betekent dat het proces van lezen beïnvloed wordt door deze multimediale
maatschappij, waarin de geschreven tekst en de afbeeldingen samen de inhoud van het
totaal bepalen.
Wat gebeurt er tijdens het lezen
De titel van een tekst roept een bepaalde verwachting op. Verwachtingen over een bepaald
onderwerp, een bepaald genre of de krant of tijdschrift waarin het stuk staat dat je leest,
beïnvloeden je manier van lezen.
Onbekende woorden in een tekst hoeven geen probleem te zijn als je de rest van de tekst
begrijpt. Door begrip van de context kun je de onbekende woorden een plek geven in het
geheel.
Lezen is voorkennis durven gebruiken 1
Elke lezer, ook de beginnende lezer, heeft kennis die ingezet kan worden op teksten mee
aan te pakken. In het taalgebruikersmodel van Dijkstra en Kempen 2 wordt zichtbaar om
welke kennis het gaat. Hacquebord en Van den Berg (1996) benoemen het als volgt:
• Kennis over onderwerpen: b.v. een voetbalwedstrijd
Vragen van de docent: wat weet je al over de wedstrijd. De uitslag Waar zie je die staan.
Welke namen verwacht je Wat is er gebeurd tijdens de wedstrijd, waar ze vast iets over
schrijven
• Kennis over tekstsoorten en opbouw van teksten.
Vragen van de docent: Wat weet je al als je de kop van dit bericht leest En als je naar de
foto kijkt en het onderschrift Wat wil je nog meer weten. Waar staat dat denk je
• Kennis over zinsbouw
Vragen van de docent : Als je leest De doelman kwam te vroeg uit …… welk woord verwacht
je dan
• Kennis over woordbetekenis en woordvorming
Vragen van de docent: welke woorden verwacht je bij dit artikel over brand (brand,
brandweer, vuur, vuurzee). Kijk of je die woorden kunt vinden in de tekst.In welke lange
woorden zie je bekende stukjes Vuur, vuurzee, vuurhaard.
• Kennis over klankcombinaties
Jouw achternaam begint met Sch. Welke woorden met sch zie je in deze tekst Op je
kassabon staat drie keer een woord met een sch. Zet er een streep onder. Kun je lezen wat
er staat
• Herkennen van woorden. Wat voor weer wordt het morgen Kijk naar de symbooltjes.
Lees wat erbij staat. Zoek in het weerbericht het woord zon.
Uit wat hierboven staat blijkt dat lezen meer is dan het beheersen van een techniek. Echt
lezen betekent: de tekst doorgronden, er een mening over vormen, een mening verder vorm
geven.
1 Handboek NT1, pagina 135-136
2 Handboek NT1, pagina 159
2