Hoofdstuk 5 lezen Werkgroep 4A Kenniskring.pdf

eïnvloeden het leesproces. In zijn algemeenheid geldt dat hoe beperkter deze kennis is,
hoe moeilijker en langzamer het lezen verloopt. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen die alleen
dialect spreken, maar zeker ook voor laaggeletterden.
syntaxis (zinsleer, structuur van de taal):
Voor een deel is deze kennis aangeboren taalgevoel dat wordt ontwikkeld vanaf het begin
van iemands leven. Dit betreft bijvoorbeeld kennis over woordvolgorde, zinsbouw e.d.,
bekendheid met het verschil tussen geschreven en gesproken taal (conventies).
Ook kennis van de grammatica draagt bij aan begrip. Bijvoorbeeld: weten dat een komma
lange zinnen in delen splitst en dat een vraagteken een vraag impliceert, bevordert
tekstbegrip.
auditieve vaardigheden
Auditieve vaardigheden zijn belangrijk bij het begrijpen van nieuwe onbekende woorden. Het
verklanken van bekende letters of lettercombinaties kan verhelderend werken. Lastig hierbij
is het feit dat onze geschreven taal niet fonetisch is en dat je een woord dus lang niet altijd
kunt uitspreken zoals je het ziet.
Het leesproces vereist een aantal auditieve vaardigheden:
• Auditieve objectivatie: kunnen letten op de klank en niet de betekenis van het woord.
• Auditieve discriminatie: klank-teken-koppeling waardoor men in staat is klanken in
woorden te onderscheiden.
• Auditieve analyse: een woord kunnen splitsen in de afzonderlijke klanken.
• Auditieve synthese: afzonderlijke klanken kunnen samenvoegen tot een woord.
• Temporeel ordenen: in staat zijn de volgorde van de klanken in een woord te onthouden.
• Klankpositie bepalen: kunnen horen waar een bepaalde klank in een woord gehoord
wordt.
Visuele vaardigheden
Het gaat hierbij om vaardigheden die het mogelijk maken woordbeelden en patronen (bijv
achtervoegsel –lijk of woorden die op –heid eindigen) te herkennen (en onderscheiden).
Deze herkenning vergemakkelijkt het begrijpen van woorden en teksten.
Het leesproces vereist de vaardigheden tot
• Visuele discriminatie: het verschil tussen letters en of woorden kunnen zien.
• Visuele analyse: in staat zijn om losse letters in het woord te herkennen.
• Visuele synthese: losse letters kunnen samenvoegen tot een woord.
• Spatieel ordenen: de letters in een woord op volgorde kunnen onthouden.
• Letterpositie bepalen: kunnen aangeven wat de plaats van een letter in een woord is.
Taalvaardigheden
- Kennis van begrippen: bepaalde instructiebegrippen kennen, zoals voor, achter,
letter, woord, korter, rechts, links etc.
De vaardigheid grafische elementen te integreren met de tekst
Afbeeldingen en plaatjes maken een steeds groter deel uit van teksten. Foto’s, grafieken en
ander beeldmateriaal zijn steeds vaker geïntegreerd in de tekst. In onze multimediale
maatschappij gaat het niet meer alleen om het lezen van de tekst maar is het noodzaak
andere beelddragers bij het lezen te betrekken omdat alle elementen samen de uiteindelijke
inhoud bepalen. Begrip van alle onderdelen van een tekst is noodzakelijk. Daarbij komt dat
informatie niet meer voornamelijk in boekvorm tot ons komt maar steeds meer via
computers, internet enz. waarbij men via een systeem van doorlinken bij steeds andere
informatie terecht kan komen. Om daarbij de draad vast te houden vraagt heel wat activiteit
van de lezer.
Voor beginnende lezers speelt het gebruik van visueel materiaal een iets andere rol. Het
visuele dient daarbij als ondersteuning, als hulpmiddel. Als iemand ‘worstelt’ met letters,
4