Hoofdstuk 5 lezen Werkgroep 4A Kenniskring.pdf

artikel over gaat. Hij kan aangeven wat hij nog zou willen weten. Als een
parachutespringer (term van J.Wammes) verkent hij eerst de buitenkant van een
leestekst en gebruikt al zijn kennis over inhoud en tekstsoort. Langzaam daalt hij af
naar de letters en woorden om de antwoorden te zoeken die hij wil hebben. En dat
kost hem moeite. Henk heeft veel ervaring opgedaan met een zogenaamde topdown-aanpak
van lezen, ook wel voorspellend lezen genoemd. Als Henk veel weet
van een onderwerp of thema, is hij slim genoeg om kennisfragmenten met elkaar te
verbinden en daar conclusies uit te trekken. Gaat het om onbekende informatie, slaat
zijn voorspellende leesstrategie om in raden of zelfs gokken en raakt hij steeds
verder van de inhoud af. 4
Interactiemodel
Waar bottom-up en top-down lijnrecht tegenover elkaar staan, gaat de geïntegreerde
benadering van het interactiemodel uit van een combinatie van beiden. Ervaren lezers
kunnen voortdurend van aanpak veranderen. Bij bekende teksten zoekt de lezer naar
bevestiging van zijn voorspellingen met betrekking tot tekstinhoud, inhoud van alinea’s of
zinnen. Bij een onbekende tekst wordt teruggezocht naar woorden die van belang zijn voor
het begrip en deze woorden worden soms gespeld.
De lezer is uitgangspunt, leerstof sluit aan bij interessewereld van de lezer en is motiverend.
Er wordt gewerkt aan kennis, vaardigheden en leesstrategieën. Uitgangspunt zijn teksten die
aanspreken en aansluiten bij de leefwereld van de lezer. Deze teksten worden op de topdown
manier benaderd. Tegelijkertijd wordt de leestechnische basiskennis (letterwoordherkenning
en klank-tekenkoppeling) behandeld uitgaande van de tekst. Daardoor
krijgt de saaie techniek zin.
In schema ziet het er zo uit 5 :
Top-down en bottom up zijn twee sporen waar langs gelezen kan worden. Veel volwassen
laaggeletterden hebben in hun jeugd leesonderwijs gehad via de bottom up-benadering.
Daarmee hebben ze het lezen onvoldoende onder de knie gekregen. Dat pleit voor aandacht
in het volwassenenonderwijs voor de top-downbenadering.
4 Handboek NT1 pagina 132-133
5 Uit: Bouwstenen voor een vernieuwde leesdidactiek. E.van de Walle en T van Houdt, pagina 10.
8