Waarheen met het veen?; Kennis voor keuzes in ... - Leven met Water

Ruimtelijke structuur
94/95
5.1
Groenblauwe structuur
voor de toekomst
van het Groene Hart
De westelijke veenweiden bezitten landschappelijke,
ecologische, waterhuishoudkundige, recreatieve,
cultuurhistorische en economische
kwaliteiten die onder druk staan. Binnen Waarheen
met het Veen is gekozen om juist op die
kwaliteiten in te zetten, en die kwaliteiten te gebruiken in
plaats van te verbruiken. Door de problemen van de westelijke
veenweiden zoveel mogelijk op te lossen binnen
de grenzen van het gebied, ontstaat er een combinatie en
integratie van maatregelen die zorgt voor een robuust systeem
van water en bodem. Dat kan op zijn beurt op de
lange duur dienen als basis voor een klimaatbestendige
ontwikkeling van alle kwaliteiten die de westelijke veenweiden
rijk zijn.
De aanpak van de westelijke veenweiden begint
bij een robuuste structuur van water en van de bodem.
Dat moet een structuur zijn waarvan landbouw en natuur
blijvend profiteren en die de waterkwaliteit in de westelijke
veenweiden garandeert. Het moet ook een structuur
zijn die zorgt dat er in tijden van droogte voldoende water
is voor de landbouw en de natuur, en die borg staat voor
de veiligheid van bijvoorbeeld de vele veendijken in het
gebied. Tegelijkertijd moet er in de westelijke veenweiden
ruimte zijn om overtollig water te bergen, in tijden
van extreme regenval.
Voorloper Groene Hart
Dat is een heel pakket aan eisen. Voor veel van die eisen
is al beleid gemaakt, in de Nota Ruimte en de Agenda
Westelijke Veenweiden van het rijk, maar ook in provinciaal
en regionaal beleid (zie kader Beleid p. 62). De provincies
hebben dit beleid inmiddels uitgewerkt in de
Voorloper Groene Hart, geen plan met formele status
maar een visie op een duurzame ruimtelijke ordening die
dient als bouwsteen voor de komende provinciale structuurvisies
waaraan de provincies werken. De Voorloper is
een voorbeeld hoe de verschillende oplossingen voor de
bodemdaling gecombineerd en geïntegreerd kunnen worden
om de vele problemen die spelen in het Groene Hart
aan te pakken. Wetenschappers van Waarheen met het
Veen hebben de provincies geadviseerd over deze aanpak,
met name in relatie tot de bodemdaling.
In de Voorloper onderscheiden de provincies vier
kernkwaliteiten voor het Groene Hart: landschappelijke
diversiteit, veenweidekarakter, openheid en rust & stilte.
Deze vormen het vertrekpunt voor het provinciale ruimtelijke
beleid en vormen de kaders voor het overige beleid.
Vanuit de kernkwaliteiten geredeneerd zijn de belangrijkste
opgaven voor het Groene Hart: behoud, herstel en
ontwikkeling van de landschappelijke diversiteit en van
de waardevolle en unieke (veen)weidegebieden.
Als basis dient een watersysteem dat is opgebouwd
uit grotere peilvakken, waardoor het waterbeheer
betaalbaarder en minder ingewikkeld wordt. Er komt onderscheid
tussen gebieden met vaste peilen en gebieden
met flexibel peil, waarbij de waterbeheerder pas ingrijpt
bij het bereiken van een boven- of ondermarge. Het peilbeheer
is afhankelijk van de weersomstandigheden, met
een dynamisch peil dat wordt aangepast aan droogte of
regen. Daarnaast worden er maatregelen genomen voor
waterberging, tegen wegzijging van water uit de diepliggende
droogmakerijen en tegen zoute kwel.
Bij de opzet van het nieuwe watersysteem is
rekening gehouden met de kwetsbaarheid van de veen-