Het bestaansminimum en de maatschappelijke dienstverlening door ...

DE GERECHTELIJKE PROCEDURE
Het Handvest van de sociaal verzekerde geldt niet voor de maatschappelijke dienstverlening.
De Arbeidsrechtbank van Namen heeft niettemin besloten dat het toch van toepassing is, in het bijzonder
wanneer het gaat over de toekenning van steun, gelijkwaardig aan het bestaansminimum, aan een persoon van
vreemde nationaliteit die omwille van zijn nationaliteit geen aanspraak kan maken op het bestaansminimum.
Overeenkomstig een vaststaande rechtspraak opent een nieuwe beslissing van het OCMW een nieuw recht op
beroep, aangezien die wordt genomen na een nieuw onderzoek in rechte en in feite van de situatie van de
aanvrager.
De hoven en rechtbanken passen een uitermate strikte omschrijving toe van het begrip bevestigende beslissing.
Zodra het OCMW overgaat tot een nieuw onderzoek in rechte en in feite van de situatie van de aanvrager,
neemt het geen beslissing ter bevestiging van een eerdere beslissing die op dezelfde manier uitspraak zou
hebben gedaan over een identieke vraag.
De rechtspraak is weinig formeel, behalve inzake de hoedanigheid, waarin ze restrictief blijft. De betrokkene
zelf moet beroep indienen, zonder dat anderen dit voor hem en in zijn naam kunnen instellen, tenzij zij
voldoende gemandateerd zijn of optreden als voorlopige bewindvoerder.
Wat de omvang van de aanhangigheid bij de rechter betreft, houdt een haast eensgezinde rechtspraak
rekening met nieuwe feiten die zich hebben voorgedaan tot op de dag waarop de rechter uitspraak doet.
Desgevallend zal een heropening van de debatten noodzakelijk zijn opdat de partijen tegensprekelijk standpunt
kunnen innemen over die nieuwe gegevens.
In tegengestelde zin heeft een alleenstaande vonnis geoordeeld dat het aan de rechter toekomt om recht te
spreken in functie van de feitelijke situatie zoals die bestond op het ogenblik van de beslissing van het OCMW
en dat elk nieuw gegeven eerst aan dit centrum moet worden voorgelegd.
Wat de omvang van het rechterlijk toezicht betreft, moet de rechter die gevraagd werd recht te spreken over
een verzoek tot veroordeling van het OCMW tot betaling van maatschappelijke dienstverlening, ambtshalve
nagaan of de betrokkene niet veeleer recht heeft op het bestaansminimum. Er moet een heropening van de
debatten worden bevolen opdat de partijen het geschil vanuit die nieuwe invalshoek zouden kunnen bekijken.
De arbeidsgerechten treden actief op bij het onderzoek van de geschillen en bevelen verschillende
onderzoeksmaatregelen : een sociaal onderzoek uitvoeren, documenten laten overhandigen door derden
(Minister van Binnenlandse Zaken, Directoraat-generaal van de Dienst Vreemdelingenzaken, C.G.V.S.), een
deskundigenonderzoek, getuigenverhoor (de directeur van het onthaalcentrum aangewezen als verplichte
inschrijvingsplaats voor de asielzoeker).
Bepaalde beslissingen kennen voorlopige steun toe in afwachting van de bevolen onderzoeksmaatregelen op
grond van artikel 19 van het Gerechtelijk Wetboek.
Soms is de eiser verplicht om zijn eis in de loop van het geding uit te breiden in functie van de evoluerende
feiten. Hoven en rechtbanken reageren hier verschillend op. Een duidelijke en eenduidige gedragslijn kan uit
deze rechtspraak niet worden afgeleid. Een belangrijke strekking in de rechtspraak oordeelt dat het OCMW op
grond van het beginsel van behoorlijk bestuur, niet bij machte is om een nieuwe reden van weigering voor de
eerste keer aan te voeren voor de rechtbank, terwijl die reden nooit ter sprake is gebracht in zijn beslissing.
Talrijke gerechten oordelen dat de eiser die verstek geeft op de zitting, te kennen geeft dat hij geen belang
meer heeft bij de zaak, zodat ze de eis ongegrond verklaren zonder enig verder onderzoek.
De Arbeidsrechtbank van Charleroi heeft scherpe kritiek geuit ten aanzien van het OCMW dat herhaaldelijk
verstek gaf : deze schaamteloze houding zou onverenigbaar zijn met de openbare opdracht van een OCMW.
De arbeidsgerechten spannen zich in om vonnissen en arresten te vellen die doeltreffend tegemoet komen aan
de behoeften van de concrete zaak en geven op dit vlak vaak blijk van originaliteit.
De rechtspraak brengt uiteenlopende oplossingen aan voor het volgende vraagstuk : waar eindigt het
beschikkingsbeginsel in het licht van de wet die van openbare orde is ? Kan de rechter uitspraak doen over een
vorm van steun die niet door de aanvrager gevraagd werd ?
DE TERUGVORDERING VAN DE MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING
XIII