Het bestaansminimum en de maatschappelijke dienstverlening door ...

Het Arbeidshof van Luik herinnert aan de drie voorwaarden om van een gewoonlijk verblijf te kunnen
spreken : de wil om zich op een bepaalde plaats te vestigen, een daadwerkelijke aanwezigheid op de bepaalde
plaats, en een bestendige aanwezigheid of minstens een aanwezigheid voor een zekere duur op deze plaats. Dit
begrip « gewoonlijke verblijfplaats » is dus het tegengestelde van een voorlopig verblijf dat in de regel verband
houdt met bijzondere omstandigheden : de woonst is tijdelijk onbeschikbaar om uiteenlopende redenen, verblijf
bij de familie om verzorgd te worden, enz… 5
De behoeftige is alleen maar verplicht om gewoonlijk op het grondgebied te verblijven van de gemeente
waaraan hij bijstand vraagt. Wanneer de steunzoeker niet thuis geeft bij bezoeken door de maatschappelijk
werker of werkster, mag hieruit niet zonder meer, a fortiori, worden afgeleid of bewezen geacht dat de
betrokkene niet op de aangegeven plaats verblijft 6 . Men mag van de steunaanvrager niet eisen dat hij, om zijn
werkelijk verblijf aan te tonen, voortdurend aanwezig is op zijn thuisadres : hij is vrij om te gaan en te staan
waar hij wil, en mag een belangrijk, indien al niet wezenlijk deel van zijn dagen of nachten elders
doorbrengen 7 .
Met toepassing van artikel 1315 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 870 van het Gerechtelijk Wetboek is het
aan de steunzoeker om zijn daadwerkelijk verblijf te bewijzen 8 . Dit bewijs kan worden gegeven via de
inschrijving in het bevolkingsregister, de vermelding van de woonplaats op de identiteitskaart, het sluiten van
een huurovereenkomst, de rekeninguittreksels waaruit de betaling van het huurgeld blijkt, en getuigschriften
van buren die de regelmatige aanwezigheid van de betrokkene bevestigen 9 .
In geval van twijfel over de werkelijkheid van het verblijf mag de rechtbank het OCMW of de aanvrager echter
machtigen om dit aan te tonen via eender welk rechtsmiddel (met name ook getuigenverklaringen) 10 .
De liefdesband tussen de eiseres en haar gezel die in een andere gemeente woont, heeft tot gevolg dat er slechts
sprake is van een gelegenheidsverblijf. Het liefdesleven van de betrokkene gaat het OCMW noch de rechtbank
aan, het recht op een privé-leven moet worden gevrijwaard 11 .
In geval een aanvrager door het OCMW nooit op het door hem aangegeven adres kan worden aangetroffen, dan
zijn een huurovereenkomst en één kwitantie van betaling van de huur onvoldoende als bewijs van effectieve
bewoning 12 ; evenwel is het feit dat een aanvrager bij onaangekondigde bezoeken nooit thuis wordt
aangetroffen, niet doorslaggevend om te besluiten tot bedrog of tot onmogelijkheid van onderzoek 13 .
Het Arbeidshof van Luik herinnert eraan dat de steunzoekers niet in hun verblijf kunnen worden
« opgesloten », dat er berichten van bezoek moeten worden achtergelaten die het de betrokkene bovendien
mogelijk maken om te reageren, ofwel door zich naar het onthaal te begeven, ofwel door zich, indien nodig, te
rechtvaardigen voor de afwezigheid. Het geringe water-, gas- of elektriciteitsverbruik mag niet werktuiglijk
worden opgevat als een bewijs voor afwezigheid, maar kan er volgens de rechter ook op wijzen dat de
betrokkene over onvoldoende bestaansmiddelen beschikt om meer te verbruiken … 14
Hetzelfde Arbeidshof van Luik beslist in tegenovergestelde zin in de volgende omstandigheden : het bedrag op
de waterrekening is belachelijk laag, zodat moet worden verondersteld dat de eiseres geen eten bereidt in de
zogenaamde woonst, er zich niet wast en er evenmin de was doet. Het waterverbruik laat amper toe het goed
netjes te houden 15 .
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
C.T. Liège, 8e ch., 27 novembre 2002, CPAS Hannut / X, RG 29.040/00.
C.T. Mons, 6e ch., 28 mai 2002, CPAS Erquelinnes / X, RG 17.291.
T.T. Charleroi (section Charleroi), ch. vac., 13 septembre 2002, X / CPAS Charleroi, RG 60.782/R ; T.T.
Dinant, 7e ch., 8 octobre 2002, X / CPAS Philippeville, RG 63.021.
T.T. Verviers, 1e ch., 12 février 2002, X / CPAS Verviers, RG 0764/2001.
T.T. Bruxelles, 15e ch., 26 septembre 2002, X / CPAS Bruxelles, RG 33.942/02.
T.T. Charleroi, 5e ch., 21 mai 2002, X / CPAS Charleroi, RG 60.088/R.
T.T. Liège, 10e ch., 20 septembre 2002, X / CPAS Liège, RG 304.157.
Arbrb. Brugge, 7e K., 25 maart 2002, X / OCMW Bredene, AR 106.652.
Arbrb. Brugge, 7e K., 25 maart 2002, X / OCMW Oostende, AR 106.308.
C.T. Liège, 8e ch., 26 juin 2002, CPAS Verviers / X, RG 30.805/02 ; T.T. Verviers, 1e ch., 12 mars 2002,
X / CPAS Verviers, RG 2088/2001 et 0063/2002.
C.T. Liège, 2e ch., 17 septembre 2002, X / CPAS Juprelle, RG 30.490/01.
2