Het bestaansminimum en de maatschappelijke dienstverlening door ...

1.5.1.2. De beoordelingscriteria
Naar de werkbereidheid moet op een redelijke manier worden gepeild, door rekening te houden met de concrete
mogelijkheden van de betrokkene (en diens specifieke situatie, leeftijd, beroepsopleiding, vorming, enz.). Hij
moet niet aantonen voortdurend en regelmatig werk te zoeken, zoals in sommige gevallen van de werkloze kan
worden verwacht, maar wel bewijzen dat hij bereid is om te werken, ernaar taalt. Bovendien is het aan het
OCMW om de aanvrager van het bestaansminimum te omkaderen : hem helpen bij het zetten van de nodige
stappen om werk te vinden, een omkadering die deel uitmaakt van de algemene opdracht van het OCMW, zoals
beschreven in artikel 60 van de O.C.M.W.-wet 148 .
De Arbeidsrechtbank van Hoei heeft de knoop moeten doorhakken in het volgende netelige vraagstuk : mag
een persoon die het bestaansminimum aanvraagt, een activiteit als zelfstandige voortzetten, ook al brengt die
activiteit, verricht in een vennootschap, hem onvoldoende geldmiddelen op opdat hij menswaardig zou kunnen
leven. Het OCMW had inderdaad geweigerd om aan de aanvrager het bestaansminimum toe te kennen omdat
hij bleef werken voor een onderneming die niet levensvatbaar was in plaats van elke beroepsactiviteit stop te
zetten « in het belang van de ganse maatschappij (schuldeisers, concurrenten/ belastingplichtigen). »
De rechtbank heeft het OCMW niet gevolgd en geoordeeld dat het recht op arbeid, zoals in België gewaarborgd
door artikel 23 van de Grondwet, in onze cultuur ontegensprekelijk deel uitmaakt van de menselijke
waardigheid. Volgens de rechters is het begrijpelijk dat een mens, ook al is hij gedwongen op de gemeenschap
een beroep te doen om in zijn levensonderhoud te voorzien (geldelijke steun), meent zijn menselijke
waardigheid slechts te kunnen behouden in de mate dat hij de nodige inspanningen kan leveren om zo min als
mogelijk af te hangen van de gemeenschap. In deze zaak werkt de aanvrager al een twintigtal jaar zonder
arbeidsovereenkomst, is hij 59 jaar oud, heeft hij een zwakke gezondheid en is hij sociaal geïsoleerd. De
rechtbank begrijpt de aanvrager wanneer deze beweert dat hij het recht heeft om zijn beroep als
bandenverkoper verder uit te oefenen, een beroep dat zijn leven zin geeft en hem toelaat een menswaardig
leven te leiden. De menselijke waardigheid kan niet alleen maar beoordeeld worden in het licht van materiële
en financiële criteria 149 .
In een andere zaak heeft de Arbeidsrechtbank van Nijvel zich anders uitgesproken over de activeiten als
onbezoldigde dominee. De aanvrager vond van zichzelf dat hij werkbereid was, niettegenstaande het feit dat
zijn activiteit als dominee onbezoldigd was : hij is de mening toegedaan dat men hem vraagt om aan zijn
roeping en zijn functie als dominee te verzaken, wat een schending is van de godsdienstvrijheid, wat dan weer
discriminerend zou zijn en in strijd met de grondwettelijke vrijheden en het gelijkheidsbeginsel van alle
burgers. De rechtbank oordeelt daarentegen dat de aanvrager het aan zichzelf verplicht is om elke mogelijkheid
van een betrekking die verzoenbaar is met de menselijke waardigheid in overweging te nemen, zelfs onder zijn
beroepsbekwaamheid. Aldus kan de zoektocht naar werk zich niet beperken tot één enkele activiteitensector.
De rechtbank besluit dat de betrokkene een andere activiteit moet zoeken, wanneer hij er niet in slaagt om met
zijn huidige activiteiten in het eigen levensonderhoud en dit van zijn gezin te voorzien 150 .
De Arbeidsrechtbank van Charleroi oordeelt dat de eiseres die vrijwillig werkt en de werkwereld wat aftast,
niet beschikbaar is voor de arbeidsmarkt 151 .
147
148
149
150
151
2012263 ; Arbrb. Dendermonde, 3e K., 12 maart 2002, X / OCMW Aalst, AR 47.450 ; Arbrb.
Antwerpen, 14e K., 24 juni 2002, X / OCMW Antwerpen, AR 343.753 ; Arbrb. Dendermonde (afd.
Aalst), 25 juni 2002, X / OCMW Aalst, AR 48.235 ; Arbh. Antwerpen, 4e K., 9 oktober 2002, OCMW
Mechelen / X, AR 2010605 ; Arbrb. Antwerpen, 14e K., 25 november 2002, X / OCMW Antwerpen, AR
345.364 ; Arbrb. Antwerpen, 14e K., 27 november 2002, X / OCMW Antwerpen, AR 343.388 ; Arbrb.
Antwerpen, 14e K., 2 december 2002, X / OCMW Antwerpen, AR 346.135 ; Arbrb. Brugge, 7e K.,
11 december 2002, X / OCMW Brugge, AR 109.782.
Arbrb. Dendermonde, 3e K., X / OCMW Laarne, 7 januari 2002, AR 47.410 ; Arbrb. Antwerpen, 14e K.,
23 december 2002, X / OCMW Antwerpen, AR 338.045.
T.T. Nivelles (section Wavre), ch. vac., 19 août 2002, X / CPAS Ottignies – Louvain-la-Neuve, RG
734/w/2002.
T.T. Huy, 2e ch., 16 janvier 2002, X / CPAS Burdinne, RG 46.850, 47.353 et 53.615.
T.T. Nivelles (section Nivelles), 2e ch., 5 février 2002, X / CPAS Waterloo, RG 1395/N/2001 et
1586/N/2001.
T.T. Charleroi, ch. vac., 28 août 2002, X / CPAS Charleroi, RG 60.905/R.
22