Het bestaansminimum en de maatschappelijke dienstverlening door ...

De aanvrager die zelf aan de maatschappelijk werker verklaart inkomsten uit zwartwerk te hebben, voldoet niet
aan het criterium van de ontoereikende bestaansmiddelen. Het OCMW mag, in geval het toch een
bestaansminimum toekent, die inkomsten in mindering brengen. Echter, sluikwerk zorgt voor problemen in de
bewijsvoering; het is in principe niet toelaatbaar en is geen voorwaarde die leidt tot het toekennen van het
bestaansminimum 77 .
A contrario kan de rechtbank uit het stilzitten van de aanvrager afleiden dat die gedurende een bepaalde periode
over voldoende bestaansmiddelen beschikte. 78
Belastingaangiften en aanslagdocumenten kunnen als bewijs voor bepaalde inkomsten gelden; ook al beweert
de aanvrager dat de vennootschap niet in staat is hem de verschuldigde bedragen effectief te betalen, en het vast
staat dat die bedragen fiscaal werden aangegeven, kan volgens de rechtbank derhalve worden aangenomen dat
zij aan de aanvrager werden betaald. In het andere geval kan er sprake zijn van fiscale fraude. Bovendien wordt
de vennootschap geacht solvabel te zijn.
In acht genomen dat het OCMW moet instaan voor de meest passende dienstverlening, moet worden
opgemerkt dat de tussenkomst van het OCMW tevens aanleiding kan zijn om een actieve sociale begeleiding
van de eiser op te starten. 79
In het geval waarbij de aanvrager onvoldoende aantoont dat hij behoeftig is, vormen de verschillende concrete
aanwijzingen die voor de rechtbank een geldig vermoeden scheppen dat verzoeker over voldoende inkomsten
beschikt om in zijn levensonderhoud te voorzien, een bewijsmiddel a contrario. 80
Met verwijzing naar het arrest van het Hof van Cassatie van 10 januari 2000 81 verduidelijkt het Arbeidshof van
Luik dat het recht op maatschappelijke dienstverlening niet betekent dat het OCMW steun moet verlenen aan
de persoon die zich op bedrieglijke wijze van al zijn bestaansmiddelen ontdoet om maatschappelijke
dienstverlening te kunnen genieten 82 . Met algemeen bedrog bedoelt men het feit de door de strafwet verboden
handeling vrij en vrijwillig als doel van de eigen activiteiten te nemen, wat voor de rest ook de nagestreefde
beweegreden moge zijn bij het verrichten van de verboden handeling of bij de weigering om de wettelijke
voorgeschreven handeling te verrichten. Anders gezegd gaat het om de wil een handeling te verrichten waarvan
men weet dat ze strafrechtelijk beteugeld wordt (of omgekeerd om een verzuim wanneer men nochtans weet
dat de strafwet tot handelen verplicht) 83 . Wanneer men geen algemeen maar het bestaan van een bijzonder
bedrog eist, legt de wet bovendien op dat er een bijzondere drijfveer aanwezig is die in de regel bestaat uit
kwaadwillige of bedrieglijke bedoelingen of in het oogmerk om schade te berokkenen.
Men kan niet veronderstellen dat er bestaansmiddelen voorhanden zijn louter en alleen omdat er daar voorheen
wel sprake van was na het verrichten van onbekend gebleven klusjes. Men kan evenmin tot die vaststelling
komen op basis van inkomsten die niet geraamd zijn 84 .
Het OCMW wou via inlichtingen verkregen door het openbaar ministerie (inlichtingen uit een strafrechtelijk
onderzoek) aantonen dat de aanvrager over bestaansmiddelen beschikt. De aanvrager was in hechtenis
genomen wegens handel in verdovende middelen. De medegedeelde gegevens betroffen de reden voor de
hechtenis van de aanvrager (drughandel) en het bezit van 2000 € op het ogenblik van zijn aanhouding. Deze
mededelingen kunnen geen grondslag vormen voor een beslissing van het OCMW. Krachtens artikel 125 van
het straftarief geldt immers een absoluut principe volgens hetwelk de procureur-generaal in het kader van een
openbaar geding zijn toestemming moet geven voor er enige mededeling van een P.V. gebeurt aan derden –
principe waarop geen uitzonderingen mogelijk zijn. De mededelingen zijn door een politiedienst gedaan in de
loop van een rechtsprocedure, terwijl die dienst uitdrukkelijk onder het gezag staat van de procureur-generaal.
Elke tekortkoming in de naleving van deze verplichting schendt het onderzoeks- en informatiegeheim.
Dergelijke onwettige mededeling is nietig en kan dus onmogelijk de grondslag vormen voor een
administratieve beslissing van het centrum. Een bewijs dat op die onwettige manier verkregen werd, is nietig en
77
78
79
80
81
82
83
84
Arbrb. Kortrijk, 2e K., 24 april 2002, X / OCMW Wevelgem, AR 62011.
Arbrb. Hasselt, 1e K., 19 april 2002, X / OCMW Sint-Truiden, AR 2013618.
Arbrb. Gent, 10e K., 6/9/2002, X / OCMW Maldegem, AR155.446/02.
Arbrb. Gent, 10e K., 22 november 2002, X / OCMW Gent, AR 153.724/01.
Cass., 3e ch., J.T.T., 2001, p. 234.
C.T. Liège, 8e ch., 27 mars 2002, CPAS Grâce-Hollogne / X, RG 30.290/01 ; C.T. Liège (section Namur),
13e ch., 24 septembre 2002, X / CPAS Couvin, RG 7.044/2001.
Jean Constant, Traité élémentaire de droit pénal, pp. 180 et ss.
T.T. Arlon, 2e ch., 18 juin 2002, X / CPAS Aubange, RG 30.596.
12