Het bestaansminimum en de maatschappelijke dienstverlening door ...

1.4.5.2. Samenwonen met voor- of nazaten
Artikel 5 van de wet van 7 augustus 1974 betreffende het bestaansminimum bepaalt dat het OCMW rekening
kan houden met alle inkomsten waarover de betrokkene beschikt, met inbegrip van de inkomsten van de
personen met wie hij samenwoont. Volgens artikel 13, § 2, van het koninklijk besluit van 30 oktober 1974 mag
het OCMW wanneer de aanvrager samenwoont met één of meer meerderjarige voor- of nazaten in de eerste
graad (bijvoorbeeld : vader – kinderen) het deel van de inkomsten van elk van deze personen dat het
bestaansminimum overtreft in aanmerking nemen. Ook wordt verduidelijkt dat de toepassing van deze grens
elk van de voormelde personen wel moet toelaten om fictief het equivalent van het bestaansminimum voor
samenwonenden toegekend te krijgen 115.
Deze beschikking voert voor het OCMW een mogelijkheid in (« mag ») om rekening te houden met de
inkomsten van de samenwonende voor- of nazaat. Er is sprake van een werktuiglijke beslissing noch van een
soevereine beslissingsmacht (niet aan het oordeel van rechtbank voor te leggen) van het OCMW. Het is aan het
OCMW en, desgevallend, bij beroep, aan de rechtbank om uit te maken of er reden toe is deze mogelijkheid
aan te wenden, en, zo ja, in welke mate, waarbij rekening dient te worden gehouden met de omstandigheden
eigen aan elke zaak, alsook met de doelstelling van de wet (de liefdadigheid niet ontmoedigen maar misbruik
116 117.
vermijden)
De Arbeidsrechtbank van Luik herinnert er in dit opzicht aan dat het van wijsheid getuigt om de bescheiden
inkomsten van de samenwonenden niet in aanmerking te nemen : ze overtreffen het aan elk van hen fictief
toegekende bestaansminimum niet, of er is sprake van uitzonderlijke omstandigheden 118 .
De Arbeidsrechtbank van Charleroi oordeelt dat het OCMW een willekeurige beslissing heeft genomen door te
weigeren om een bestaansminimum toe te kennen aan de 20-jarige eiseres die onder hetzelfde dak woont als de
moeder, omdat deze laatste een directiewagen heeft gekocht met een lening op afbetaling (maandelijks = 200
€). In deze zaak oordeelt de rechtbank dat de eiseres niet moet gestraft worden door de beslissing van haar
moeder om de oude wagen te vervangen door een op afbetaling aangekochte directiewagen. Het is immers
duidelijk dat deze beslissing ingegeven werd door de wens om de huishoudelijke middelen goed te beheren.
Het is een gewone zaak voor een veelgebruikte wagen om duur te worden : aanzienlijke en steevast
onvoorspelbare kosten van herstel. De aankoop van een nieuwe (directie)wagen laat integendeel toe om het
budget dat voor het gebruik ervan nodig is, vooraf te kennen en te beperken. Het zou te gek zijn voor woorden
dat een beslissing van goed beheer nadelige gevolgen zou hebben voor de eiseres, terwijl het OCMW er nooit
van op de hoogte zou geweest zijn, mocht de moeder het geld ter afbetaling van de lening voor de aangekochte
auto eerder zou hebben besteed aan overbodige uitgaven 119 .
Dezelfde Arbeidsrechtbank van Charleroi heeft correct en op geschikte wijze toepassing gemaakt van de
mogelijkheid voor het OCMW om de inkomsten van voorzaten in aanmerking te nemen. Niettegenstaande het
feit dat de inkomsten van de vader (1.900 €) vier personen in staat stellen om over het bestaansminimum voor
samenwonenden te beschikken, vertrekt de rechtbank vanuit de vaststelling dat de eiser in een onontwarbare
sociale situatie is verstrikt geraakt. Hij heeft geen beroepsopleiding genoten en wordt niet erkend als
uitkeringsgerechtigd volledig werkloze, zodat hij maar weinig kans heeft op werk. Om zijn socio-professionele
inschakeling te bevorderen, meent de rechtbank dat het OCMW hem moet erkennen als
115
116
117
118
119
C.T. Mons, 6e ch., 28 mai 2002, X/ CPAS Lobbes, RG 17.572 ; T.T. Liège, 10e ch., 28 juin 2002, X /
CPAS Oupeye, CPAS Oupeye / Y, RG 319.296, 319.297 et 321.507.
T.T. Charleroi, 5e ch., 8 janvier 2002, X / CPAS Châtelet, RG 59.151/R ; T.T. Liège, 1e ch., 15 janvier
2002, X / CPAS Oupeye et X/ CPAS Oupeye, RG 319.296 et 319.297 ; T.T. Liège, 7e ch., 16 janvier
2002, X / CPAS Liège, RG 316.455 ; T.T. Charleroi, 5e ch., 22 janvier 2002, X / CPAS Thuin, RG
59.178/R ; T.T. Liège, 10e ch., 25 janvier 2002, X / CPAS Visé, RG 319.20 ; T.T. Charleroi, 5e ch.,
16 avril 2002, X / CPAS Thuin, RG 60.031/R ; T.T. Liège, 7e ch., 22 mai 2002, X / CPAS Liège, RG
317.748.
Arbrb. Dendermonde (afd. Aalst), 3e K., 23 april 2002, X / OCMW Aalst, AR 47.805 ; Arbrb Leuven, 2e
K., 2 oktober 2002, OCMW Tienen / X, AR 1584/01 ; Arbrb. Antwerpen, 18 november 2002, X / OCMW
Antwerpen, AR 347.229.
T.T. Liège, 7e ch., 27 mars 2002, X / CPAS Liège, RG 316.455.
T.T. Charleroi, 5e ch., 15 janvier 2002, X / CPAS Thuin, RG 59.559/R.
18