Geletterdheid in het VMBO _scriptie geanonimiseerd - Landelijke ...

eigen mening verkondigd werd. De intrede van het internet zorgde er echter voor dat veel leerlingen
verslagen van internet afhaalden. Op die manier konden docenten niet meer controleren of leerlingen
de boeken echt hadden gelezen. Daarom is er een nieuwe methode van het toetsen van fictie
ingevoerd, zodat wel gecontroleerd kan worden of de leerlingen de boeken hebben gelezen. Hierbij
krijgen de leerlingen als ze een boek uithebben in de les een toets waarbij feitelijke zaken uit het boek
gevraagd worden (bijvoorbeeld ‘hoe heette de zus van de hoofdpersoon’). Deze vragen worden
beoordeeld op juistheid en hiervoor wordt een cijfer gegeven. Uit de cijfers bleek dat ongeveer 6 van
de 21 leerlingen het boek dat ze hadden opgegeven niet hadden gelezen. Volgens de docent komt dit
omdat het schooljaar bijna is afgelopen en de motivatie om te lezen langzaam minder wordt. Aan het
begin van het schooljaar had nog bijna iedereen zijn boek gelezen.
Op dinsdag was er voor de klas een toets. Deze toetste hoofdstuk 6, waaraan de leerlingen de
afgelopen weken gewerkt hadden. Dit hoofdstuk ging over achtergrondinformatie. In een hoofdstuk
van de methode Taallijnen die de school gebruikt, worden aan de hand van een onderwerp
verschillende deelgebieden van het vak Nederlands behandeld. Zo kom in elk hoofdstuk bijvoorbeeld
lees- en schrijfvaardigheid en fictie aan bod. Omdat volgens de docenten het onderdeel fictie in het
boek erg beperkt is, hebben de docenten besloten dit aan te vullen met een leeslijst. Het onderwerp
van een hoofdstuk dient als een soort kapstok om bij de verschillende onderdelen bijvoorbeeld teksten
over dit onderwerp aan te bieden. Elke dubbele pagina beslaat één deelgebied. In de kantlijn wordt
theorie gegeven. In hoofdstuk 6 ging dat in het deelgebied ‘taalonderzoek’ bijvoorbeeld over het
ontstaan van het Nederlands en taalverandering. In het midden van de bladzijden staan opdrachten
die zelfstandig gemaakt moeten worden. De hoofdstukken in het boek worden één voor één
afgewerkt, omdat dat zo in het Programma van Toets en Afsluiting (PTA) staat. De docenten zijn niet
erg tevreden met deze methode. Volgens de docent Nederlands heeft Taallijnen als eerste na het
ontstaan van het VMBO met een methode willen komen om andere methodes voor te blijven. Door
deze haast zouden er veel fouten in het boek geslopen zijn. Vanaf volgend jaar gaat er gewerkt
worden met Nieuw Nederlands.
In de toets is begrijpend lezen een belangrijk onderdeel. Er wordt een tekst van een half A4 over het
150-jarig bestaan van de Nederlandse grondwet gegeven. Over die tekst moeten vragen beantwoord
worden, bijvoorbeeld wat voor soort artikel het is (een achtergrondartikel), wat het onderwerp, de
aanleiding voor het schrijven van de tekst en de functie van de inleiding zijn en wat specifiekere
vragen over de inhoud van de tekst. Twee van de vragen over de tekst zijn meerkeuzevragen, de
overige vragen zijn open. De tekst komt uit een methode maatschappijleer van Malmberg, Blikopener.
Deze methode is speciaal bedoeld voor het VMBO. De tekst is, zo neem ik aan, geschikt gemaakt
voor deze doelgroep. Zo bevat de tekst redelijk korte zinnen en worden moeilijke begrippen, zoals
‘liberaal’ uitgelegd. Na de vragen over de tekst volgen vier vragen over de stof die in het hoofdstuk is
behandeld. De leerlingen moeten hun aangeleerde vaardigheden tonen door onbeleefde zinnen op
een ‘aardige’ manier te herschrijven, argumenten voor en tegen een gegeven stelling te bedenken,
redenen geven waarom het Standaardnederlands is ontstaan en kenmerken geven van een kort
verhaal (dat een kort verhaal kort is wordt niet goed gekeurd). Overigens was het origineelste
antwoord dat ik heb gelezen op de laatste vraag dat een kort verhaal ook een korte samenvatting
16