Geletterdheid in het VMBO _scriptie geanonimiseerd - Landelijke ...

leerlingen noteren de cijfers 1 t/m 10 met daarachter de goede letter. In de tweede leesopdracht wordt
een gatentekst gegeven, waar woorden ingevuld moeten worden. De leerlingen moeten hierbij steeds
kiezen uit twee woorden. In de keuze wordt steeds het goede woord en een woord dat ook voorkomt
in de tekst en dat veel te maken heeft met het goede woord gegeven. Het is dus zaak dat de
leerlingen de tekst goed begrijpen. Bij het onderdeel schrijven moet een al gegeven brief met daarin
opengelaten stuken, aangevuld worden. Het ging om een brief naar vrienden die binnenkort naar
Nederland zouden komen. Wat ingevuld moet worden zijn zowel inhoudelijke zaken, bijvoorbeeld wat
er in het Nederlandse verkeer anders is, als conventionele zaken. Zo moeten de leerlingen weten wat
er boven een brief moet staan (plaats en datum). Bij het tweede deel van de schrijfopdracht moesten
de leerlingen een formulier invullen voor een tijdschrift waarin je jouw idee voor een verhaal kort
uiteenzet. Dit moet gebeuren in ongeveer vijf zinnen. De toets is een standaardtoets van Malmberg.
De volgende dag, bij het teruggeven van de cijfers, bleek dat de toets erg slecht gemaakt was.
De leerlingen kregen op dinsdag een opdracht mee die ze voor woensdag af moesten hebben. Op
woensdag bleek dat bijna niemand die had gemaakt. Om extra cijfers te verkrijgen (de invaller had
blijkbaar weinig getoetst) en om de cijfers na het slecht gemaakte proefwerk wat omhoog te krijgen,
krijgen de leerlingen in de les de tijd om de oefening alsnog te maken voor de volgende les voor een
punt. De bedoeling was daarbij een tekst te lezen uit het tekstboek. In het werkboek stonden een
aantal moeilijke woorden uit de tekst. De leerlingen moesten de betekenis van die woorden
achterhalen. Dit moesten ze eerst proberen door te kijken of ze een woord konden vinden dat in de
tekst zou passen. Als dat niet lukte moesten ze naar het woord zelf kijken, of het misschien bekend
voorkwam uit het Nederlands of uit een andere taal, om op die manier de betekenis te ontdekken.
Alleen als dat ook niet lukte mocht het woordenboek geraadpleegd worden. Bij het noteren van de
betekenis moest de leerling ook vermelden hoe hij die betekenis nu ontdekt had. Uiteindelijk hebben
de meeste leerlingen thuis meteen het woordenboek geraadpleegd, zo heb ik vernomen. De
leerlingen hebben dus niet echt geprobeerd andere strategieën te gebruiken. Een paar leerlingen, van
wie ik had gehoord dat ze hun toets slecht hadden gemaakt, spoorde ik aan om deze oefening goed
te maken, omdat het een makkelijke manier was om het punt op te halen. Een leerling vertelde dat hij
het helemaal niet leuk vond om op deze (makkelijke) manier een punt te kunnen halen. Hij zei dat hij
blijer was met een zes voor zijn moeilijkste vak wiskunde als hij daarvoor hard had gewerkt, dan dat hij
een tien zou halen voor deze opdracht. Ik vond het een geruststelling om te horen dat het met de
motivatie van deze leerling dus nog goed zat.
Op woensdag wordt in de les klassikaal een tekst gelezen, iedereen leest een stukje voor. Bij het
voorlezen worden de leerlingen niet door de docente verbeterd, bijvoorbeeld als een leerling in plaats
van ‘Swaziland’ ‘Switzerland’ zegt. Het zijn korte samenvattingen van boeken, steeds ongeveer drie
zinnen. In een oefening moeten de leerlingen uit elk tekstje de drie belangrijkste woorden halen. Wat
‘belangrijkste’ is, is niet duidelijk. Het blijkt dat woorden moeten worden gezocht die het meest over de
inhoud zeggen. De docente stuurt deze opdracht sterk. De leerlingen snappen het naar mijn idee niet
echt.
20