Geletterdheid in het VMBO _scriptie geanonimiseerd - Landelijke ...

Wat ik heb kunnen beoordelen aan grotere stukken tekst waren de betogen bij de les Nederlands. Ik
merkte dat het schrijven op microniveau aardig lukte. Bijna elke zin is goed opgebouwd en bevat een
hoofdletter en punt, persoonsvorm en inhoud. Wel komt het soms voor dat een leerling op een
bepaalde manier een zin begint en later in de zin ineens een andere kant op gaat. Dit heeft vooral met
strategie te maken. Zou een leerling de tekst nog een keer doorlezen, dan zouden zulke kromme
zinnen er wel uitgehaald worden. Op meso- (alinea) en macro-niveau (tekst) ging wel het een en
ander mis. Teksten zijn vaak niet goed opgebouwd uit alinea’s en leerlingen hebben, aan de teksten
te zien, niet duidelijk voor ogen wat ze in een alinea willen vertellen. De uiteindelijke mening wordt wel
duidelijk, maar wat voor argumenten ze gebruiken is moeilijk te onderscheiden.
Mening over lezen en schrijven
Bij het voorstellen in de klas merkte ik al wat leerlingen vinden van lezen en schrijven. Ik legde de
bedoeling uit van mijn bezoek en vertelde onder andere dat ik wilde weten of de leerlingen graag
lezen. Veel hoofden begonnen heftig ‘nee’ te schudden. Natuurlijk komt dat gedeeltelijk door
stoerdoenerij, maar het geeft wel aan dat het geen grage lezers zijn. Vooral leerlingen met dyslexie
vinden lezen niet leuk. Een meisje vertelde bijvoorbeeld dat ze thuis een dik boek van Harry Potter
had liggen, maar dat het lezen zo langzaam ging dat ze op een gegeven moment vergat wat ze ook al
weer allemaal gelezen had. Ik adviseerde haar een keer een dunner boek te proberen, zodat je het
sneller uit hebt en niet vergeet wat er al is gebeurd.
De leerlingen vinden zelf dat ze veel moeten lezen en schrijven, vooral bij de lessen Nederlands.
Buiten het huiswerk voor school wordt er echter weinig gelezen. Wel zitten de leerlingen veel op
internet, bijvoorbeeld om informatie over een bepaald onderwerp te zoeken. Kranten of boeken
worden zelden voor het plezier gelezen. Wel vinden de leerlingen het belangrijk goed te kunnen lezen
en schrijven. Een leerling vertelde bijvoorbeeld dat hij het belangrijk vond verschillende talen goed te
beheersen omdat hij hotelmanager wilde worden. Ook beseffen leerlingen dat ze goed moeten
kunnen lezen en schrijven voor de vervolgopleiding. De leerlingen vinden zelf dat ze goed kunnen
lezen en schrijven, omdat ze aangeven dat er in hun klas geen problemen bestaan met lezen en
schrijven. Mochten er wel problemen zijn, dan weten ze dat ze bij de remedial teaching-docent terecht
kunnen, hij was vorig jaar klassendocent van de klas. Opvallend is dat een leerling opmerkt dat hij niet
goed zijn best hoeft te doen maar toch hoge punten haalt. Hij zegt ook dat hij niet echt de ‘drive’ heeft
om zijn best te doen, want ‘school is ook niet alles’.
De docenten
De docenten merken, zoals eerder gezegd, dat er grote verschillen bestaan tussen de verschillende
opleidingniveaus met betrekking tot lezen en schrijven. Het lees- en schrijfniveau van de gemengdtheoretische
stroming is volgens de docenten heel goed. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de opmerking dat er
binnen deze klas geen rekening wordt gehouden met verschillende niveaus, omdat er geen
problemen bestaan (volgens de docent Nederlands, al erkent hij wel dat er verschillen bestaan op
(taal)niveau). Daar tegenover bestaat het lage niveau van de basisberoeps, die soms zelfs op microniveau
niet goed met taal uit de voeten kunnen. Volgens een docent die op lagere niveaus lesgeeft
24