Geletterdheid in het VMBO _scriptie geanonimiseerd - Landelijke ...

Risicogroepen
In een rapport van Bohnenn e.a. (2004) worden drie groepen laaggeletterden onderscheiden, namelijk
mensen die niet of nauwelijks naar school zijn geweest, mensen die wel naar school zijn geweest
maar daar onvoldoende hebben leren omgaan met schriftelijke taken en tweedetaalverwervers die het
geschreven Nederlands nog niet beheersen. Voor de derde groep is het vaak een tijdelijk probleem (al
is het dat niet voor de samenleving, omdat er steeds nieuwkomers bijkomen). Bij de eerste groep
horen soms ouderen die vroeger thuis moesten helpen of rondreizende mensen (kermis). Meestal zijn
het allochtonen die in het land van herkomst weinig onderwijs hebben gehad. 26
Onder de groep mensen die wel naar school zijn gegaan vallen onder andere de VMBO-leerlingen die
uit het IALS-onderzoek vaker laaggeletterd bleken dan leerlingen van HAVO/VWO. Waarom zijn zij
vaker laaggeletterd? Volgens Bohnenn e.a. kan laaggeletterdheid ontstaan door algemene
leerproblemen. Het gaat dan vaak om kinderen uit het speciaal onderwijs. Een gedeelte van het
speciaal onderwijs is in het VMBO opgenomen. Ook kan laaggeletterdheid veroorzaakt worden door
specifieke lees- en schrijfproblemen zoals dyslexie. In het VMBO zou 33% en in het MBO 24% van de
leerlingen dyslexie hebben. 27 Ten slotte bestaat er een groep laaggeletterden bij wie geen duidelijke
oorzaak aan te wijzen is. Oorzaken liggen dan op sociaal-economisch of sociaal-cultureel gebied
(mensen komen bijvoorbeeld uit lagere sociale klassen en/of hebben thuis het lezen niet
‘meegekregen’), het onderwijs kan niet hebben voldaan of er zijn factoren in de persoonlijke situatie. 28
Beleid
Ten slotte de vraag: wat wordt er gedaan om het aantal laaggeletterden te verminderen? Allochtonen
die naar Nederland komen, volgen sinds 1998 (toen de Wet Inburgering Nieuwkomers ingevoerd
werd) verplicht een inburgeringscursus. Dit is een cursus van 600 uur. 29
Aan het begin van deze inleiding werd het Landelijk Actieplan Alfabetisering Autochtone Nederlanders
al genoemd. Dit actieplan richt zich vooral op autochtone Nederlanders omdat zij in het educatieve
aanbod slecht vertegenwoordigd zijn en omdat de problematiek van het functioneel analfabetisme van
autochtone Nederlanders betrekkelijk weinig bekend is. 30 In dit actieplan is er een taak voor de
gemeentes om laaggeletterdheid te signaleren en cursisten te werven voor de volwasseneducatie.
Echter, maar een klein percentage van het grote aantal laaggeletterden volgt een cursus en binnen
die cursussen wordt lang niet altijd het niveau gehaald dat wenselijk is. 31 Binnen bedrijven worden
steeds meer cursussen gegeven aan laaggeletterde werknemers. Om de bekendheid van
laaggeletterdheid te vergroten is een publiciteitscampagne gevoerd (‘wie dit niet kan lezen is niet
gek’).
26 Bohnenn e.a. (2004), p. 21
27 idem, p. 23 (via andere bron)
28 idem, p. 22, 23
29 idem, p. 31
30 Bersee e.a. (2003), p. 35
31 Bohnenn e.a. (2004), p. 33
6