Gebaren bij specifieke taalstoornissen Keuzes in taal en ... - Fenac

Keuzes in taal en communicatieloopt, je het zou moeten volgen van begin tot einde.Voor dit onderzoek hebben we gezocht naar de optimalemogelijkheden om dit te kunnen doen binnenViataal. Bij het ontwerpen van de opzet moest rekeninggehouden worden met vele factoren. Het wasonder andere van belang de belasting voor zowelouders en gezinnen als medewerkers van Viataal zolaag mogelijk te houden. Anderzijds was het essentieelzo 'dicht' mogelijk op de verschillende momentenin het besluitvormingsproces te zitten. We wildenouders zo snel mogelijk kunnen spreken, nog voor ze(uitgebreid) voorgelicht zouden worden door medewerkersvan Viataal. Op deze manier zou de kansworden vergroot uitspraken te kunnen doen over heteffect van specifieke Viataal-activiteiten op het proces.En we wilden voorkomen dat hierdoor noodzakelijkezorg of hulp vertraging zou oplopen. Ook wildenwe ouders zo lang mogelijk kunnen volgen in hetmaken van specifieke keuzen. Maar dit moest weerafgewogen worden tegen de wens om zoveel mogelijkverschillende ouders en kinderen te volgen.Het ontwerpen en uitwerken van de onderzoeksopzeten -procedures was daardoor een ingewikkelde entijdrovende klus die het eerste half jaar van hetonderzoek in beslag nam.De opzet van het onderzoek is kwalitatief en semilongitudinaal.Kwalitatief omdat er waar mogelijkgebruik gemaakt wordt van met name ongestructureerdeinterviews en observaties. Het semi-longitudinaleaspect komt tot uitdrukking in het feit dat veelouders en medewerkers die meedoen voor de periodevan één jaar gevolgd worden. Binnen de opzet enmethode zijn zes verschillende onderdelen te onderscheiden.De eerste drie onderdelen omvatten samende belangrijkste gegevens binnen het onderzoek: dekerndata. De onderdelen vier tot en met zes beslaaneenmalige gegevens die gebruikt worden ter aanvullingen/of contrast en controle: de additionele data.De dataverzameling bestaat daarmee uit de volgendeonderdelen:1. Een groep van 10 gezinnen die een jaar gevolgdwordt vanaf het moment van aanmelding bijViataal. In dit jaar worden drie interviews afgenomenbij de ouders: het eerste direct bij aanmelding,het tweede vier tot zes maanden na het eersteinterview en het derde een jaar na het eerste interview.Indien mogelijk vullen ouders nog twee vragenlijstenin met vragen die specifiek gaan overinformatie en materialen die ze gekregen hebbenvia Viataal.2. In datzelfde jaar worden maximaal drie observatiesgehouden. Dit betreft gesprekken of bijeenkomstenvan de gevolgde ouders met medewerkers binnenViataal. Deze situaties hebben een overwegendinformatief en/of keuze gericht karakter.3. Tijdens het jaar dat ouders gevolgd worden, zullendiverse interviews gehouden worden met medewerkersbinnen Viataal die samenwerken met deouders.4. Dossieronderzoek. Het bestuderen van verschillendedossiers van kinderen die reeds onderwijs volgenbinnen of via Viataal.5. Retrospectieve (terugblikkende) interviews.Ongeveer tien interviews met ouders van kinderendie reeds onderwijs volgen binnen of via Viataal.6. Materiaalanalyse. Het bestuderen en analyserenvan verschillende informatiematerialen en -dragers.Hierbij wordt gekeken naar opbouw, leesbaarheid,inhoud en presentatie van informatie.Het onderzoek richt zich specifiek op de keuzes voortaal en communicatie voor jonge dove kinderenbinnen Viataal. Vandaar dat de kinderen:I. niet ouder mochten zijn dan 5 jaar op het momentvan aanmelding bij Viataal,II. een minimaal gehoorverlies van 80 dB aan hetbeste oor dienden te hebben enIII. geen bijkomende handicaps of beperkingenhebben.Ouders in het onderzoekVanaf november 2000 was het mogelijk om oudersdie hun kind aanmeldden te vragen deel te nemenaan het onderzoek. In januari 2001 kon gestart wordenmet de eerste deelnemers. Vanaf dat momentverliep het werven van respondenten zeer voorspoedig.Instemming van deze ouders brengt het totaalaantal gevolgde gezinnen op 11. Voor de additionelegegevens zijn de ouders van 56 kinderen in de basisschoolleeftijdbenaderd via een mailing. In de briefwerd het doel en de opzet van zowel het dossieronderzoekals het eenmalig interview uitgelegd.Vervolgens konden de ouders aangeven of ze aan éénvan de twee wilden deelnemen of aan beide.Uiteindelijk is het mogelijk geweest 11 eenmaligeterugblikkende diepte-interviews af te nemen bij deouders van 13 dove kinderen. Van het grootste deelvan deze kinderen is ook het dossier bestudeerd.Deze dossiergegevens bieden mogelijk een extraperspectief op de relatie die ouders en kinderen metViataal hebben. Daarnaast bieden de dossiers interessanteillustraties bij specifieke gedeeltes uit deverschillende eenmalige interviews.Voor de materiaalanalyse is een overzicht gemaaktvan de materialen die ouders (standaard) aangebodenkrijgen binnen Viataal. Aan de ouders in de kerngroepis gevraagd of zij een vragenlijst zouden willeninvullen waarin zij hun mening kunnen geven overeen aantal specifieke materialen. Daarnaast wordttijdens alle interviews uitgebreid aandacht besteedtaan de mening van ouders over informatiematerialenen -media. Ook wordt gevraagd waar ouders zelf initiatievenontplooid hebben op zoek naar (specifieke)informatie.In de interviews met zowel gevolgde als eenmaliggesproken ouders is ook uitgebreid gevraagd naarachtergrondgegevens. Het gaat onder andere om deleeftijd van de respondenten, sociaal-economischestatus van de gezinnen (SES), gezinssamenstelling,culturele achtergrond en het opleidingsniveau vanWe willen zo dichtmogelijk op het besluitvormingsproceszitten.VHZ JAARGANG 44 NUMMER 1 APRIL 2003 11