Gebaren bij specifieke taalstoornissen Keuzes in taal en ... - Fenac

Het effect van het gebruik van gebaren op de woordproductievan kinderen met specifieke taalstoornissenOmdat er, weliswaar niet onomstreden, aanwijzingenzijn dat gesticulaties een positief effect kunnen hebbenop de woordproductie van mensen met taalproblemen,en omdat we weten dat gebaren de taalontwikkelingvan ernstig slechthorende en dove kinderenkunnen faciliteren, is gekozen om in het onderzoekna te gaan of het gebruik van Nederlands-met -Gebaren bij kinderen met specifieke taalstoornisseneffect heeft op het kunnen produceren van gesprokenwoorden. Dit is onderzocht met behulp van een plaatjesbenoemtaak. De onderzoekers hebben daarbij devraag gesteld of proefpersonen meer plaatjes kunnenbenoemen wanneer de woorden met spraak engebaar zijn aangeleerd dan wanneer de woordenalleen met spraak zijn aangeleerd. Daarbij zijn deonderzoekers er vanuit gegaan dat een training vanwoorden met behulp van spraak en gebaar ertoe leidtdat het kind zowel het gesproken woord als hetbetreffende gebaar in het mentale lexicon opslaat.En dat bij het vervolgens benoemen van een plaatjehet gebaar het gesproken woord oproept.Het onderzoek is uitgevoerd in de onderbouw van deMartinus van Beekschool te Nijmegen, een schoolvoor kinderen met auditieve en communicatievebeperkingen, die deel uitmaakt van Viataal. Op dezeschool wordt de gesproken taal ondersteund metbehulp van gebaren. Leerkrachten en assistentenmaken gebaren, de kinderen wordt niet gevraagdactief gebaren te gebruiken. De onderzoeksgroepbestond uit 10 kinderen, te weten 7 jongens en 3meisjes. Het jongste kind was 5.8 jaar en het oudste6.11. De gemiddelde leeftijd bedroeg 6.1 jaar. Alle kinderenwaren van Nederlandse afkomst. Door middelvan psychodiagnostisch onderzoek was door deCommissie van Toelating vastgesteld dat er sprakewas van een specifieke taalstoornis. Geen van de kinderenhad een gehoorstoornis. Bij 5 kinderen wasmogelijk sprake van een verbale dyspraxie. De nonverbaleintelligentie varieerde van 90 tot 116, met eengemiddelde van 103. Bij 9 van de 10 kinderen wasrecentelijk een Reynell Taaibegripstest afgenomen,waarbij het taalbegripsquotiënt varieerde van 66 tot106 met een gemiddelde van 89. Het woordquotiëntvarieerde van 68 tot 108 met een gemiddelde van 90.Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van woordenen bijbehorend plaatjesmateriaal van de methode'Woordenschatontwikkeling' (Braam-Voeten &Stokman, 1995). Daarnaast is ook gebruik gemaaktvan een 30-tal aselect gekozen woorden uit de'Streeflijst Woordenschat voor 6-jarigen'(Schaerlaekens, Kohnstamm & Lejaegere, 1999).Bij deze laatste groep woorden werden plaatjesgezocht, afkomstig van een cd-rom.Het onderzoek bestond uit een voormeting, per kind 3trainingen en vervolgens 2 nametingen. De eerstenameting vond 1 dag na de laatste training plaats, detweede nameting 3 weken na de laatste training.Het doel van de voormeting was om per kind 36woorden te vinden die hij/zij niet actief in gesprokenvorm kon benoemen. Ieder kind kreeg net zolangplaatjes aangeboden tot het aantal van 36 nietbenoemde tekeningen bereikt was. De woorden werdenvervolgens getraind in 3 sessies. Alle woordenbehoorden tot de groep waarvan 80 tot 100% van deleerkrachten vindt dat kinderen van 6 jaar in hetregulier onderwijs deze moeten kennen. Een keuzeEr zijn aanwijzingen datgesticulaties een positiefeffect hebben op woordproductievan mensenmet taalproblemen.VHZ JAARGANG 44 NUMMER 1 APRIL 2003 | 7