GEHOORD EN GEZIENTHEMA SYMPOSIUM 'SEKSENZO' VRAAGTOM BLIJVENDE AANDACHTWillem Geurts, lid van de redactie^r '''MWgK*MksluMï'"-'HeWtUdedoe.* /oorJerwerp<strong>en</strong> rn e<strong>en</strong>
VERSLAG WERKCONFERENTIE 'MAG HET IETSMEERTALIG ZIJN?'Mirjam Blum<strong>en</strong>thal, Effatha Guyot Audiologische C<strong>en</strong>traOp <strong>in</strong>itiatief van het Audiologisch C<strong>en</strong>trum D<strong>en</strong> Haag,<strong>in</strong> opdracht van de Sticht<strong>in</strong>g Methodiekontwikkel<strong>in</strong>g& Deskundigheidsbevorder<strong>in</strong>g van de FENAC heeft op13 <strong>en</strong> 14 november 2002 e<strong>en</strong> beslot<strong>en</strong> werkconfer<strong>en</strong>tie(t<strong>en</strong> behoeve van de diagnostici van de AudiologischeC<strong>en</strong>tra) over meertaligheid plaatsgevond<strong>en</strong>.De doel<strong>en</strong> van de confer<strong>en</strong>tie war<strong>en</strong> het actualiser<strong>en</strong>van k<strong>en</strong>nis rondom spraak-/<strong>taal</strong>diagnostiek <strong>bij</strong> meertaligopgevoede k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>, het zoek<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> optimaliser<strong>in</strong>gvan de sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g met tolk<strong>en</strong> <strong>bij</strong> dediagnostiek <strong>en</strong> t<strong>en</strong>slotte het ontwikkel<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>plan voor e<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> database/<strong>en</strong>cyclopedie voordiagnostici, waar<strong>in</strong> gegev<strong>en</strong>s over de meest voorkom<strong>en</strong>de'allochtone' tal<strong>en</strong> <strong>en</strong> de <strong>taal</strong>ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>in</strong>die tal<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgezocht.Het middagprogramma bestond uit e<strong>en</strong> drietallez<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> paneldiscussie.De eerste lez<strong>in</strong>g, door dhr.J. Aars<strong>en</strong>, projectcoörd<strong>in</strong>atorSardes, behandelde <strong>taal</strong>k<strong>en</strong>nis als hulp <strong>bij</strong>diagnostiek, met Turks <strong>in</strong> Nederland als voorbeeld.Hij vertelde onder andere dat het Turks e<strong>en</strong> agglut<strong>in</strong>er<strong>en</strong>de<strong>taal</strong> is ('plak<strong>taal</strong>'), waar<strong>bij</strong> één woord veelmeer betek<strong>en</strong>iselem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> bevat dan <strong>in</strong> hetNederlands het geval is. De z<strong>in</strong>sl<strong>en</strong>gte als criteriumvoor <strong>taal</strong>ontwikkel<strong>in</strong>g wordt daardoor m<strong>in</strong>der relevant.De eerste dag van de confer<strong>en</strong>tie was bestemd voorde diagnostici van de spraak-<strong>taal</strong>-teams vanAudiologische C<strong>en</strong>tra (logopedist<strong>en</strong>, psycholog<strong>en</strong> <strong>en</strong>andere discipl<strong>in</strong>es) <strong>en</strong> werd besteed aan lez<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong>e<strong>en</strong> workshop. De ocht<strong>en</strong>d van de eerste dag werd<strong>in</strong>gevuld met e<strong>en</strong> workshop door mevr. H.W.Langdon, associate professor <strong>in</strong> communicatiestoorniss<strong>en</strong><strong>en</strong> -wet<strong>en</strong>schap, aan de San José universiteitte San José (California, USA). Mevrouw Langdon hielde<strong>en</strong> workshop over het sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met tolk<strong>en</strong> <strong>bij</strong>het onderzoek<strong>en</strong> van jonge k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> tweede<strong>taal</strong> moet<strong>en</strong> ler<strong>en</strong>. Na e<strong>en</strong> overzicht van de meertaligesituatie <strong>in</strong> de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> globaaloverzicht van de <strong>taal</strong>ontwikkel<strong>in</strong>g van tweetaligek<strong>in</strong>der<strong>en</strong>, werd<strong>en</strong> er k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> geschetst van mogelijkeafwijk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>taal</strong>verwerv<strong>in</strong>gsproces <strong>bij</strong>deze k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie van onderzoeksmethodes<strong>en</strong> test<strong>en</strong> werd gevolgd door e<strong>en</strong> uitleg overhet werk<strong>en</strong> met tolk<strong>en</strong>, waar<strong>bij</strong> zowel de rol van detolk als die van de onderzoeker werd uitgediept.E<strong>en</strong> belangrijke aanbevel<strong>in</strong>g was het werk<strong>en</strong> met dezog<strong>en</strong>aamde BID-procedure:- Brief<strong>in</strong>g : leg aan de tolk uit wat er gaat gebeur<strong>en</strong>,overleg over wat er gedaan gaat word<strong>en</strong>, <strong>en</strong> hoe.- Interv<strong>en</strong>tie- Debrief<strong>in</strong>g: overleg met de tolk over hoe het g<strong>in</strong>g, <strong>en</strong>hoe het e<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>de keer beter zou kunn<strong>en</strong>.Voor e<strong>en</strong> betere sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g met tolk<strong>en</strong> is e<strong>en</strong>goed protocol voor die sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g nodig <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>de tolk<strong>en</strong> e<strong>en</strong> speciale cursus of opleid<strong>in</strong>g nodig.Ook moet<strong>en</strong> de diagnostici getra<strong>in</strong>d word<strong>en</strong> <strong>in</strong> desam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g met de tolk<strong>en</strong>. Tot slot gaf mevrouwLangdon e<strong>en</strong> aantal aanbevel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> vanw<strong>en</strong>s<strong>en</strong> voor de toekomst. Onder andere speciaalgecertificeerde tolk<strong>en</strong>, vastlegg<strong>en</strong> van best-practices<strong>en</strong> meer <strong>in</strong>formatie over de <strong>taal</strong>ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> verschill<strong>en</strong>detal<strong>en</strong>.Mevrouw M. Juli<strong>en</strong>, kl<strong>in</strong>isch l<strong>in</strong>guïst, pres<strong>en</strong>teerdehaar visie op het l<strong>in</strong>guïstisch <strong>en</strong> logopedisch onderzoek,zoals dat plaatsv<strong>in</strong>dt op het AudiologischC<strong>en</strong>trum D<strong>en</strong> Haag van de Effatha Guyot Groep.Als het nodig is wordt de spontane <strong>taal</strong> <strong>in</strong> hetNederlands <strong>en</strong> <strong>in</strong> de andere <strong>taal</strong> geanalyseerd.De fout<strong>en</strong> die het k<strong>in</strong>d maakt <strong>in</strong> beide tal<strong>en</strong>, zowel <strong>in</strong>de morfosyntaxis als <strong>in</strong> de morfologie, semantiek <strong>en</strong>de pragmatiek, word<strong>en</strong> vergelek<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>als decomplexiteit van het <strong>taal</strong>gebruik. Bij het analyser<strong>en</strong>van de videoband van de vreemde <strong>taal</strong> gebruiktMw. Juli<strong>en</strong> de hulp van e<strong>en</strong> tolk, die zij bevraagt omachter de b<strong>en</strong>odigde gegev<strong>en</strong>s te kom<strong>en</strong>. Zij concludeertdat deze methode goede mogelijkhed<strong>en</strong> biedtom tot e<strong>en</strong> beter onderbouwde diagnose <strong>en</strong> advies tekunn<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>, maar wijst er ook op dat per k<strong>in</strong>dmeer tijd nodig is dan voor het onderzoek van e<strong>en</strong>e<strong>en</strong>talig Nederlandstalig k<strong>in</strong>d. Deze tijd is nu <strong>in</strong> veelgevall<strong>en</strong> nog niet beschikbaar.VHZ JAARGANG 44 NUMMER 1 APRIL 2003 I 23
Change language