seksualiteit-en-seksuele-diversiteit-in-de-kerndoelen

Langzamerhand worden leerlingen conceptueler in hun denken. Ze denken bijvoorbeeld meerna over sociale normen en rollen en welk gedrag daarbij hoort. Gevoelens van schaamte,verliefdheden en onzekerheden kunnen sterker worden. Over 'beladen' onderwerpen alsseksualiteit en seksuele voorkeuren wordt weinig openlijk gesproken. Dat wil echter niet zeggendat leerlingen er geen interesse in kunnen hebben.In de bovenbouw worden voor de leerlingen de sociale omgeving en de peergroep steedsbelangrijker. Deze hebben grote invloed op hun denken en handelen. Onder invloed vanhormonale veranderingen zullen gedrag en interesses van leerlingen ook in snel tempoveranderen.In de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn leerlingen aan het puberen. Dat is vaak temerken aan het gedrag en aan stemmingswisselingen. Dit is ook het stadium van deontwikkeling van een seksueel zelfbeeld en een fase waarin jongeren erg gevoelig zijn voorbeïnvloeding door leeftijdgenoten en de mening van anderen.Het is de periode waarin leerlingen gaan nadenken over zichzelf en hun toekomst. Ze vragenzich af: Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik? Bij welke groepen hoor ik of wil ik horen? Waar komik vandaan? Jongeren geven verdere vorm aan hun identiteit, relaties en seksualiteit ininteractie met andere jongeren. Zodra hun identiteit enigszins stabiel geworden is, ontstaatruimte voor tolerantie ten opzichte van andere identiteiten en leefstijlen (Hoeven, Sluijsmans,Van de Vorle & Van Heusden, 2014; Rutgers WPF, 2013).3.2 Algemene doelen primair, speciaal en voortgezet onderwijsOnderstaande tabellen bevatten algemene doelen voor het primair en speciaal onderwijs (tabel1) en voor de onderbouw van het vo en voor het vso diplomaagericht voortgezet onderwijs(tabel 2). De doelen zijn onderverdeeld in A. houdingen, B. vaardigheden en C. kennis.Vervolgens zijn de doelen genummerd. De (les)voorbeelden in hoofdstuk 4 verwijzen naar denummering in de tabellen. Bijlage 1 biedt een uitgebreidere voorbeelduitwerking van doelenvoor po en so, onderverdeeld in onder-, midden- en bovenbouw.Voor het speciaal onderwijs voor 4-12 jaar bestaan twee sets kerndoelen: een set voorleerlingen met een enkelvoudige beperking en/of stoornis (kerndoelen so normaal en moeilijklerend, so nl/ml) en een set voor leerlingen met verstandelijke en meervoudige beperkingen(kerndoelen so zml/mg). De onderwijsbehoefte van leerlingen in het so nl/ml wordt beschrevenin paragraaf 3.3.Ook de kerndoelen zml/mg kennen een herziening met betrekking tot seksualiteit (zie bijlage 1).Voor deze doelgroep worden geen uitwerkingen beschreven in deze publicatie. Er zijn aluitwerkingen beschikbaar, afgestemd op de cognitieve capaciteiten van deze leerlingen en hunspecifieke onderwijsbehoeften. De CED-groep en Rutgers bieden voor so zml/mg en voor hetvoortgezet speciaal onderwijs de leerlijn seksuele vorming(http://www.leerlijnen.cedgroep.nl/wat-zijn-leerlijnen/leerlijnen-seksualiteit.aspx), inclusiefverwijzingen naar materialen en voorbeelden.⏐ 12